Lege dozen

Zeker niet voor de mensen rond de tafel. Het loop-, knip- en plakwerk gebeurt meestal op voorhand door het diplomatieke voetvolk. De aanwezige politici wachten rustig hun beurt af om hun ingestudeerde verklaringen af te leggen. Diplomaten hangen wat rond in de dichtstbijzijnde lobby, klaar om technische bijstand te verlenen.

Eind 2010 woonde ik de Afrika-EU-Top in Libië en die van de OVSE in Kazachstan bij. In principe hebben die weinig met elkaar te maken. Het viel me daarom des te meer op hoe we met dezelfde diagnoses komen aandraven (economische ontwikkeling, klimaatverandering, terrorisme, democratie en mensenrechten), dezelfde oplossingen (regionale integratie, vrijhandel, verkiezingen, monitoring, een volgende top), alsook een bijna identieke taal.

Naast het feit dat dit fenomeen erg weinig ruimte laat voor politieke alternatieven, en we dus vooral ter plaatse blijven trappelen, houdt het nog grotere gevaren in. Telkens we tevreden zijn dat een top heeft plaatsgevonden, of opgelucht dat een verdrag is ondertekend, verliezen we minstens twee kwalijke gevolgen van deze internationale praktijk uit het oog: a) we hebben géén dialoog, ook al lijkt het zo en b) we dekken ongewild wantoestanden toe met mooie woorden, waardoor het nog moeilijker wordt om ze op te sporen en te bestrijden.

Door de regimes in het Midden Oosten stabiele bijna-democratieën te noemen, blijven bepaalde wantoestanden gemakkelijker toegedekt. Door een staakt-het-vuren met vrede te verwarren, blijft het lijden van de gewone man en vrouw langer onzichtbaar en aanvaardbaar.

De Turkmeense, Ethiopische, Europese of Amerikaanse visie op persvrijheid of vrije en transparante verkiezingen is duidelijk niet dezelfde. Toch zit iedereen gezellig rond de tafel en ondertekenen we dezelfde teksten. De westerlingen hopen dat ze door de “anderen” onder te druk zetten hen op termijn naar hun interpretatie zullen doen evolueren. Soft power heet dat. Het goede voorbeeld geven, er wat geld tegenaan gooien. De “anderen” doen vaak net genoeg om de westerlingen geïnteresseerd te houden. Of gooien er zelf wat tegen aan zodat die een oogje toeknijpen.

Het lost niets op, zoals we vaak denken, om meer druk uit te oefenen vanuit het Westen op de rest. Het openlijk benoemen van onenigheden doet dat wel. We moeten terug de politieke moed bij elkaar zien te rapen om het openlijk met elkaar oneens te zijn en op die basis verder werken. Samen of apart. Respectvolle ideologische discussies opnieuw vanonder het stof halen. Nieuwe woorden en definities ontwikkelen die de verschillen in de realiteit benoemen en erkennen. Maar bovenal onze pijlen richten op tastbare, desnoods microscopische resultaten voor de mensen over wie het gaat.

Een betere invulling van die internationale happenings zou ons veel tijd, geld en energie besparen. Belangrijker nog is de massa onzichtbaren in wiens naam internationale toppen worden georganiseerd maar wiens situatie we niet eens kennen, en die we dus ook niet echt kunnen helpen, omdat we er de juiste woorden niet voor vinden of zoeken.