Legerprotesten wakkeren onrust aan

De vier militairen die ervan beschuldigd worden op 13 februari 2003 een verpleegster van het Rode Kruis en een arbeider te hebben doodschoten, moeten voor een burgerrechtbank verschijnen. Dat besliste het Boliviaanse Grondwettelijk Hof op vrijdag 7 mei. Het Hof verklaarde de eerdere vrijspraak van de vier door een militaire rechtbank in oktober ongeldig.

De aanklacht tegen de militairen komt van de Permanente Mensenrechtenvereniging van Bolivia, die zich baseert op videomateriaal van betogingen op 12 en 13 februari 2003. Toen de politie rebelleerde, werd het leger ingeroepen, en bij het neerslaan van de protesten vielen volgens mensenrechtengroeperingen 35 doden en 100 gewonden. De protesten waren een proloog van de omvangrijke oktoberprotesten over gasexport via een Chileense haven die uiteindelijk de toenmalige Boliviaanse president Sánchez de Lozada van de macht verdreven. Hij werd vervangen door zijn vice-president, Carlos Mesa.

Tegen een vonnis van het Grondwettelijk Hof kan niet in beroep worden gegaan, maar toch ‘overlegt’ de militaire top al dagen over mogelijke acties. De troepen kregen het bevel tijdens het weekend in de kazernes te blijven. De legertop zou naar verluidt toch een mechanisme zoeken om het verdict aan te vechten. Zaterdag vaardigde het leger een eerste communiqué uit. Daarin werd het verdict een grote historische fout genoemd, en werd de bezorgdheid uitgedrukt dat de beslissing te maken kan hebben met politieke belangen die aansturen op de destabilisering van de democratische orde. Intussen mogen de militairen hun kazernes weer verlaten, maar ze blijven in staat van alarm.

Het bezoek van president Mesa gisteren (maandag) vond plaats in de officiersclub in een buitenwijk van de hoofdstad La Paz en volgt op een bezoek van de legertop vorige week vrijdag. Gekleed in gevechtsuniform kwamen de militairen persoonlijk hun beklag doen over de uitspraak van de rechtbank.

Volgens grondwetspecialist Benjamín Miguel moeten militairen die beschuldigd worden van mensenrechtenschendingen tijdens de februariprotesten door een militaire rechtbank worden berecht, omdat hun optreden plaatsgreep tijdens het uitoefenen van hun functie. Ze moeten volgens hem alleen voor een burgerrechtbank komen als het gaat om misdaden die ze buiten hun specifieke opdracht begaan. Tegelijk bekritiseert Miguel de druk die de legertop op de president uitoefent. Het is fout dat ze hun gevechtsuniform dragen - dat alarmeert en bedreigt de bevolking - en het is ook fout dat de troepen verplicht worden in de kazernes te blijven, vindt hij.

De spanning in het leger verergert de al erg gespannen sociale toestand in Bolivia, waar plattelandsactivisten in het westelijk deel van het land gedreigd hebben wegblokkades op te werpen om de regering naar hun grieven te doen luisteren en waar een deel van de leerkrachten heeft opgeroepen tot een algemene staking. Mensenrechtengroeperingen en de Katholieke Kerk waarschuwen al weken voor de dreiging van een staatsgreep. Volgens politiek analist Maria Teresa Zegada kan de spanning tussen de regering en het leger het gevaar op het ineenstorten van het overheidsapparaat nog verhogen. (ADR/PD)