Lesgeven tussen invallen en geweervuur door

Somalië zit al bijna twintig jaar zonder effectieve centrale regering. Veel staatsinstellingen in het land zijn verdwenen en scholen vormen daarop geen uitzondering. In het noordoosten en noordwesten van Somalië, waar het redelijk stabiel is, functioneren de scholen vrijwel normaal. In de zuidelijke en centrale regio’s, inclusief de hoofdstad Mogadishu, is het onderwijssysteem ingestort.

Volgens de Verenigde Naties ontvluchtte bijna de helft van de twee miljoen inwoners van Mogadishu de stad sinds februari 2007. Somalische overheidstroepen, gesteund door Ethiopische troepen, wierpen toen de islamistische regering in zuid en centraal-Somalië omver. Dat zette een conflict in gang waarbij 12.500 doden en 25.000 gewonden vielen. Honderdduizenden mensen werden gedwongen hun huizen te verlaten.

De meeste scholen in het zuiden van Somalië zijn verlaten of veranderd in legerbases van het Ethiopische of Somalische overheidstroepen. De militairen vielen veel scholen binnen op grond van de beschuldiging dat het om madrassa’s zou gaan (islamitische religieuze scholen) waar militante opstandelingen gekweekt worden.

Terroristen

Abdurrahman Hussein is hoofd van de basisschool Al-Khaliil, een van de scholen die nog open zijn in het district Wardigley in Mogadishu. De scholen hebben volgens hem niet alleen te lijden gehad onder de gevolgen van de lange burgeroorlog in Somalië, maar zijn de afgelopen anderhalf jaar ook steeds meer een doelwit geworden.

“Scholen zouden terroristen produceren, maar daar is natuurlijk niets van aan”, zegt Hussein. “We hebben dezelfde problemen die iedereen heeft die in een oorlogsgebied woont en werkt, maar wij hebben het daarnaast nog eens extra moeilijk omdat we een gemakkelijk doelwit zijn als er iets gebeurt.” Onderwijzers worden geregeld geïntimideerd en gearresteerd.

Mohamed Gashan is leraar op een middelbare school. Hij zat een week vast nadat hij werd gearresteerd door Somalische veiligheidstroepen op verdenking van banden met islamitische strijders. Hij werd weer vrijgelaten omdat er geen bewijs was.

De scholen zelf moeten het ook ontgelden. “De (Somalische) troepen kwamen onze school binnen tijdens de eindexamens en fouilleerden leerlingen en leraren. De hele school werd doorzocht op wapens”, zegt Abdinasir Abdullahi, hoofdonderwijzer van de Iqra Annamudajiahschool in Mogadishu. “We voelden ons echt geïntimideerd en geterroriseerd door die ervaring.”

Dat er niets werd gevonden waaruit zou kunnen blijken dat de school banden had met opstandelingen, heeft de school niet beschermd tegen nieuwe invallen.

In juni ging een bermbom af dichtbij een andere school in Mogadishu. Bij de aanslag kwam een politiecommandant om en vijf mensen, waaronder twee kinderen, raakten gewond. Overheidstroepen vielen vervolgens de school binnen, dwongen de leraren en leerlingen naar buiten te gaan en staken een deel van de school in brand. “De lessen gaan gewoon door temidden van geweervuur buiten omdat we onwetendheid en duisternis niet willen laten zegevieren over kennis en licht”, zegt Abdullahi.