Lokale radio’s kunnen op geen genade rekenen

Het is al de tweede keer dat de politie Radio Restinga het zwijgen oplegt. Lokale radio’s in Brazilië hebben leren leven met die onzekerheid. Sinds de afkondiging van een nieuwe omroepwet in 1998 zijn al meer dan 10.000 processen gevoerd tegen “illegale” radiozenders, waarbij 3.600 veroordelingen werden uitgesproken.

De onder de voormalige president Fernando Henrique Cardoso opgestelde wet op de gemeenschapsradio’s beperkt het zendvermogen van lokale radio’s tot 25 watt, goed voor een zendbereik van ongeveer een kilometer. Sinds 2004 mogen lokale radio’s bovendien enkel nog uitzenden op frequenties tussen 87,4 en 87,8 MHz. De wet verbiedt ‘gemeenschapsradio’s’ verder reclame uit te zenden of ketens te vormen. Als een lokale radio de uitzendingen van een commercieel station stoort, kan hij uit de ether worden gehaald – omgekeerd geldt die straf niet.

Anatel, de Braziliaanse overheidsdienst die toeziet op alle vormen van telecommunicatie, zit de overtreders van de strenge wet ongenadig achter de veren. Om de haverklap wordt de politie ingeschakeld om zendapparatuur in beslag te nemen of de verantwoordelijken te arresteren. Brazilië telt 5.000 tot 10.000 niet-commerciële lokale radio’s, maar Anatel heeft maar 2.620 radiostations erkend, commerciële zenders meegeteld. Nog eens 1.270 stations wachten op een erkenning. De overige zenders worden als illegaal beschouwd en dus vervolgd.

Sommige van die ‘gemeenschapsradio’s’ spelen een belangrijke rol in probleembuurten; dat wordt zelfs buiten Brazilië erkend. Radio Restinga, een radio van en voor de 150.000 inwoners van de gelijknamige armenwijk van Porto Alegre, kreeg in juli bijvoorbeeld nog het bezoek van een honderdtal wetenschappers en experts van het internationale netwerk OurMedia die kennis wilden maken met een concreet voorbeeld van wat lokale regio’s kunnen beteken op plaatsen waar het sociaal weefsel gevaarlijk dun is.

“Radio Restinga stond open voor iedereen. Gemarginaliseerde mensen maakten er gebruik van om aandacht te vragen voor hun noden,” zegt Marisa Godinho, de coördinator van de zender. “De Braziliaanse regering wil gewoon geen omgeving creëren waarin gemeenschapsradio’s kunnen floreren,” oordeelt Godinho. “En nieuwe erkenningen werden al lang niet meer verstrekt.”

Adilson Cabral van de organisatie Intervozes stemt in met die verwijten. “Het grootste probleem is de inertie van de regering. Het ministerie van Communicatie zou Anatel moeten dwingen een einde te maken aan de arrestaties en de beslagname van zendinstallaties tot er een klaar zicht is op hoe de erkenning van zendvergunningen goed kan worden geregeld.”

De bewoners van Restinga, die vorige week in een protestmars door hun wijk trokken om betere gezondheidszorgen te eisen, plannen een grote betoging om hun ongenoegen over de sluiting van hun radio kenbaar te maken. Via het internet raakte het nieuws van de actie tegen Radio Restinga inmiddels ook in andere delen van Brazilië en in het buitenland bekend. De Wereldvereniging van Lokale Gemeenschapsradio’s (AMARC) wil een internationale campagne opzetten om de Braziliaanse regering aan te sporen de omroepwet aan te passen. Het internationale netwerk OurMedia heeft ook al zijn solidariteit betuigd met Radio Restinga en de overige belaagde zenders in Brazilië. OurMedia hielp Radio Restinga eerder al een boete van 2.000 real (531 euro) betalen waartoe het station in 2002 was veroordeeld voor het uitzenden zonder vergunning. Nu wil de radio zo snel mogelijk geld verzamelen om nieuwe apparatuur te kopen. (PD)