Maatschappelijk middenveld wil inspraak in Groen Klimaatfonds

Het klimaatfonds werd in 2010 opgericht binnen het raamwerk van het VN-Klimaatverdrag (UNFCCC). Het heeft als doel om jaarlijks 100 miljard dollar naar de ontwikkelingslanden te sluizen in de strijd tegen de klimaatverandering. Maar waar dat geld vandaan moet komen, blijft onzeker.

Tijdens de bijeenkomst deze week moeten de leden van het Groen Klimaatfonds (GCF) zich uitspreken over dat financieringsmodel. Onder meer de rol van de private sector zal worden besproken, een issue die ontwikkelde en arme landen eerder al verdeelde.

Beperkte participatie

“De beslissingen zijn bepalend voor de manier waarop er aan de behoeften van de meest kwetsbare gemeenschappen zal worden voldaan. Ze moeten dus open en transparant worden genomen”, zegt Janet Redman, co-directeur van het Duurzame Energie en Economienetwerk aan het Instituut voor Politieke Studies, een Amerikaanse denktank. “Het lijkt er op dat de raad de maatschappelijke participatie wil beperken, en dat zou een enorme stap achteruit zijn.”

Gisteren (dinsdag) stuurden 73 organisaties uit het maatschappelijke middenveld een open brief aan de leiders van het GCF om hen te waarschuwen voor het gebrek aan regels omtrent een zinvolle participatie. In de brief staat te lezen dat “de actieve en betrokken participatie van het maatschappelijke middenveld essentieel is voor het creëren van een doeltreffend, billijk en milieuvriendelijk fonds dat kan inspelen op de verschillende behoeften van mannen en vrouwen, minderheden en inheemsen die steeds meer beïnvloed worden door de klimaatverandering.”

De ondertekenaars dringen erop aan dat het fonds voortbouwt op de ervaringen van andere internationale fondsen in plaats van “een toevluchtsoord te zijn voor minder transparante operaties.”

Startkapitaal

De ontwikkelingslanden hebben sterk uitgekeken naar het GCF. Vorige maand kwam er nog een gezamenlijke verklaring van Brazilië, China, India en Zuid-Afrika om prioriteit te geven aan een snelle inwerkingstelling van het fonds.

Van veel vooruitgang is vandaag nog geen sprake. Tot nu toe werd er een secretariaat vastgelegd (in Zuid-Korea), een raad van 24 leden benoemd en gekeken naar een evenredige vertegenwoordiging van ontwikkelde en ontwikkelingslanden. Significante financiële middelen ontbreken nog steeds.

Bij de oprichting van het fonds beloofden de ontwikkelde landen 30 miljard dollar als startkapitaal. Maar tot nu toe werd nog maar 7 miljard dollar opgehaald. Bezuinigingen in Europa, de VS en elders zitten daar zeker voor iets tussen. Net daarom staat de mogelijke inbreng van kapitaal uit de private sector hoog op de agenda deze week.

“Veel leden uit de ontwikkelde landen willen praten over mogelijkheden om particulier kapitaal te mobiliseren”, zegt Redman.

De ontwikkelingslanden zien liever fondsen komen uit publieke bronnen zoals een belasting op financiële transacties of een CO2-taks. De hele discussie begint zich te verschuiven naar een bredere geopolitieke strijd.

Paradigmashift

“De GCF wil een paradigmashift veroorzaken maar we gaan pas een klimaatramp vermijden indien we een ingrijpende verschuiving van onze economieën zullen teweegbrengen”, zegt Redman.

“Het is duidelijk dat ook de particuliere sector iets moet doen voor de landen die het zwaarst getroffen zijn. Maar dat wil niet zeggen dat we een vruchtbare bodem zoeken voor buitenlandse investeerders om profijt te halen uit de ontwikkelingslanden, eerder dan dat ze bijdragen aan de opbouw van een duurzame lokale economie.”

Omdat het UNFCCC-raamakkoord weinig aanwijzingen bood over de bron van de GCF-financiering, ligt er veel open voor interpretatie.

“Private klimaatfinanciering kan geen directe vervanging zijn voor directe steun van het publiek en is ook moeilijk te implementeren in de lage-inkomenslanden.”

Terwijl men hoopt om deze week tot een conceptnota te komen over de financiën, wordt algemeen al aangenomen dat een globaal model voor de GCF nog ten minste tot september op zich kan laten wachten.