Machteloos in een nieuwe Koude Oorlog

“Historisch gezien is Bulgarije altijd in de invloedssfeer van iemand anders geweest en dat maakte het gemakkelijk - je volgt eenvoudigweg de besluiten van Big Brother”, schrijft Ivan Dikov van Persbureau Sofia. “Tegenwoordig is Bulgarije economisch gezien onderdeel van de Europese Unie, leunt het op de Verenigde Staten voor zijn veiligheid en is het voor energie afhankelijk van Rusland.”
De dilemma’s die de nieuwe situatie met zich meebrengt, spitsen zich vaak toe op regionale kwesties zoals energie of de status van Kosovo. Na een bezoek van van de Russische president Vladimir Poetin aan Bulgarije, op 18 januari, stemde het land in met participatie in een gasproject. Het gaat om de gaspijpleiding de ‘Zuidstroom’. Dit terwijl Bulgarije ook al meedoet met het concurrerende Nabucco-project.
Zuidstroom is een project ter waarde van 10 miljard euro. Het wordt gefinancierd door en is eigendom van het Russische Gazprom en het Italiaanse ENI. Via de pijpleiding kan jaarlijks 30 miljard kubieke meter gas van de Russische Zwarte Zeekust naar Bulgarije worden getransporteerd, en vervolgens verder naar Zuid en Centraal-Europa.
Nabucco kost naar schatting 5 miljard euro. Het heeft dezelfde capaciteit als Zuidstroom en is bedoeld om gas van Centraal-Azië naar Europa te transporteren, waarbij Russisch grondgebied en Russische infrastructuur worden vermeden.
Nabucco is onderdeel van de Europese strategie om minder afhankelijk te worden van Rusland. Het project is een paradepaardje van de Roemeense president Traian Basescu, die in 2004 campagne voerde met de belofte om Roemenië onderdeel te maken van de “As Washington-Londen”.
Basescu’s plan is echter op papier gemakkelijker te realiseren dan in de praktijk. Op 6 februari beschuldigde de Roemeense minister van Financiën, Varujan Bosganian, Babescu ervan de relatie met Moskou te schaden. Dat heeft volgens hem een negatieve impact op de Roemeense economie.
Vosganian, een politieke rivaal van de president, wees erop dat Roemenië, dat 40 procent van zijn gas importeert uit Rusland, beter de relatie met Moskou warm kan houden.
Met betrekking tot de status van Kosovo wijkt de visie van de Roemeense president juist weer af van de Verenigde Staten, Groot-Brittannië en de meeste EU-landen. Die laatsten zijn voor onafhankelijkheid van Kosovo ten opzichte van Servië, maar Basescu blijft hardnekkig tegenstander daarvan.
Commentatoren speculeren dat de onafhankelijkheid van Kosovo een impuls zou kunnen geven aan soortgelijke claims van de zelfuitgeroepen pro-Russische republiek Transnistrië, nu nog steeds onderdeel van Moldavië. Moldavië telt vier miljoen inwoners, ingebed tussen Roemenië en Oekraïne, waar de meerderheid van de bevolking etnisch Roemeens is.
Een andere angst is dat Hongaren in Roemenië aangemoedigd kunnen worden om meer autonomie te eisen. Hongaren maken 7 procent van de bevolking van 22 miljoen uit. In de westelijke regio Transsylvanië is 20 procent van de bevolking Hongaars.
In de zomer van 2007 kreeg Basescu’s Kosovo-standpunt geen steun van zijn premier Calin Popescu. Die verklaarde destijds dat het Roemeense standpunt niet afwijkt van dat van de EU.
In de Roemeense pers wordt gespeculeerd dat Basescu nu meer steun krijgt, omdat hij met Washington en Moskou onderhandelt over een hereniging van Roemenië en Moldavië zonder Transnistrië, in ruil voor een wijziging van het Kosovo-standpunt van Boekarest. Velen twijfelen echter aan de mogelijkheid van een dergelijke deal met de VS en Rusland.