Malawische vrouwen veroveren parlement op kousenvoeten

Voor Gertrude Mkandawire, sinds mei 2004 parlementslid, valt de combinatie niet mee. Ze moet de zorg voor twee kinderen – en diverse kleinkinderen, neefjes, nichtjes waarvan sommigen wees zijn – combineren met een nieuwe baan in het parlement. De 50-jarige weduwe, actief voor de Volkspartij voor Transformatie, zegt dat het soms wat teveel gevraagd is. Na een jaar moet ik in alle eerlijkheid constateren dat dit werk misschien niet geschikt is voor moeders van jonge kinderen, zegt ze. Een van beide verantwoordelijkheden lijdt eronder.

Vorig jaar juni, vlak na haar eedaflegging, wees ze op de moeite die het had gekost mannen in haar kiesdistrict Mzimba-Solora te overtuigen van haar kwaliteiten. Die koudwatervrees bij de mannen is nu, tot haar opluchting, verdwenen. Ze accepteren me en zien zelfs nieuwe kansen voor ontwikkeling, die ze in het verleden hebben laten liggen door mannelijke parlementariërs te kiezen. Ik probeer vanuit mijn positie zoveel mogelijk voor ze te betekenen.

Marjorie Ngaunje, die als onafhankelijke kandidaat werd gekozen in het district Ntcheu Bwanje-Zuid, is nu plaatsvervangend minister van Buitenlandse Zaken voor Malawi. Die benoeming wordt door sommigen gezien als een poging van president Bingu wa Mutharika om haar binnen te halen voor zijn Democratische Progressieve Partij (DPP). Die partij werd eerder dit jaar gevormd nadat Mutharika uit het Verenigd Democratisch Front (UDF) stapte.

De president zegt dat zijn pogingen om de corruptie te bestrijden weerstand opriepen bij UDF-leden. Sindsdien probeert hij wetgevers over te halen zich aan te sluiten bij de DPP, die geen meerderheid in het parlement heeft. De UDF wil Mutharika aanklagen, onder meer omdat hij overheidsgeld gebruikt zou hebben om de DPP op te richten. Ngaunje zegt echter nog steeds onafhankelijk te zijn. Wie zegt dat ik me heb aangesloten bij de DPP? Ik zet me nog steeds vanuit een onafhankelijke positie in voor het land.

Terwijl het parlement dit jaar het toneel was van diverse schermutselingen, had het land tegelijk te kampen met grote voedseltekorten. Het Vulnerability Assessment Committee (MVAC), een comité van regeringsvertegenwoordigers en donororganisaties, maakte deze maand bekend dat 4,7 miljoen Malawiërs het afgelopen jaar gebrek leden. Dat is de helft van de bevolking.

Mkandawire zegt haar best te hebben gedaan om voor haar kiezers voedselhulp en distributiebonnen voor kunstmest te regelen. Met de bonnen kunnen mensen via een overheidsprogramma goedkope kunstmest kopen. Hopelijk zorgt dat ervoor dat de boeren in Mzimba-Solora volgend jaar een betere oogst hebben, zegt ze.

Over het algemeen toonde de vrouwelijke parlementariërs echter weinig creativiteit in het oplossen van de problemen waar Malawi mee te kampen heeft. Baanbrekende wetsvoorstellen bleven uit, constateert Boniface Dulani van de Universiteit van Malawi. Volgens hem is dat een gevolg van het kleine aantal vrouwen in het parlement en hun neiging de partijlijn te volgen. Die twee factoren belemmeren innovatie.

De vrouwen hielden zich grotendeels afzijdig in het debat over de aanpak van corruptie, zegt Dulani. Hij wijst erop dat de parlementaire werkgroep die zich inzet voor vrouwen in wetgevende organen, verzwakt is door partijpolitieke strubbelingen.

Van de 193 parlementariërs zijn er 27 vrouw. Dat is 14 procent van het totale aantal parlementsleden. In 1997 stelde de Zuidelijk Afrikaanse Ontwikkelingsgemeenschap (SADC) zich tot doel om in 2005 in alle lidstaten 30 procent vrouwen in besluitvormende organen te hebben. In augustus werd dat verhoogd tot 50 procent, hoewel elf van de veertien SADC-lidstaten de eerste doelstelling van 30 procent nog niet bereikt hadden. Dat lukte alleen Zuid-Afrika, Mauritius en Mozambique. (JS/MM)