Mazar-e-Sharif krijgt eerste vrouwelijke winkeliers

“Vrouwen voelen zich op hun gemak om hier rond te snuisteren”, zegt Kamila, de eigenares van één van de zaken. “Sommige families zijn erg streng en laten hun vrouwen niet toe te gaan winkelen op plaatsen waar mannen werken.”
De winkel van Kamila ligt in de schaduw van de bijna 500 jaar oude Rawze-e-Sharif, de blauwe moskee. Kamila verkoopt vooral “vrouwendingen” – lingerie, broeken, t-shirts en cosmetica. “Ik heb ondergoed en sokken gekocht”, verraadt Zolaikha, een klant van 23 die met haar vriendinnen op koopjesjacht is.
Mazar-e-Sharif is met 300.000 inwoners de op drie na grootste stad in Afghanistan. De stad was in de jaren 90 zwaar omstreden. Nu worden de wonden die  de oorlog en het aartsconservatieve regime van de Taliban sloegen, langzaam weer geheeld. Overal in de provincie werken er weer vrouwen buitenshuis terwijl de meisjes opnieuw school kunnen lopen. Jarenlang zaten ze bijna constant opgesloten binnen de hoge muren rond hun huizen.
De vrouwelijke winkeliers krijgen steun van het bestuur voor Vrouwenzaken van de provincie Balkh. Mazar-e-Sharif is de hoofdstad van Balkh. Dit najaar komt er ook een grote markt die exclusief door vrouwen wordt beheerd, zegt Friba Majid, het hoofd van het bestuur voor Vrouwenzaken. Er komen minstens 200 stalletjes.
“Mannen en vrouwen hebben gelijke rechten”, argumenteert Majid. “We willen dat vrouwen ook een rol gaan spelen in de politiek en de economie. Vrouwen zijn te goed om alleen thuis te zitten en te naaien.”
“Ik ben blij dat ik nu een eigen zaak heb”, zegt de 40-jarige Raqiba, één van de vier vrouwelijke collega’s van Kamila. “Ik wilde altijd al in mijn eigen winkel staan, maar ik dacht dat het zo goed als onhaalbaar was. Nu heb ik geen schrik meer. Ik denk dat wij vrouwen alles aankunnen.” Raqiba is ook blij dat ze nu financieel onafhankelijk is.”Ik heb 370 euro geïnvesteerd, en nu verdien ik 7 euro of meer per dag. Dat is heel aardig.”
Het enige wat Raqiba dwars zit, is de houding van sommige mannen. “Ze komen hier binnenwandelen en lachen ons uit. Hoe kan een vrouw nu een zaak voeren, schamperen ze.”
Traditionalisten zijn ontzet dat vrouwen doordringen in een beroep dat altijd voor mannen leek weggelegd. “De vrouwen gaan hun grenzen te buiten”, vindt Mullah Abdul Nasir, een gebedsleider. “Ze kleden zich onbehoorlijk en moedigen andere vrouwen aan meer vrijheid op te eisen. Ze zetten vrouwen op het verkeerde spoor.”
Vrouwen hebben het moeilijk in Afghanistan. Mannen hebb het traditioneel voor het zeggen. Veel meisjes worden jong uitgehuwelijkt. Echtgenoten die hun vrouwen slaan of opsluiten zijn geen zeldzaamheid.
Mazar-e-Sharif was voor de oorlogsjaren naar Afghaanse normen wel tamelijk vrijdenkend. De universiteit trok studenten uit heel het land aan en de bloeiende economie deed er zich ook veel migranten vestigen. Gelukkig zijn er nog altijd mannen te vinden die vrouwen meer ruimte gunnen. “De islam staat positief tegenover vrouwen die economisch actief zijn”, zegt Mawlawi Tahir Mofid, een vooraanstaande intellectueel. “Kijk maar naar de vrouw van de profeet: dat was ook een zakenvrouw.”