Medewerkers Fukushima hebben het zwaar te verduren

De 28-jarige Yushi Sato is autowasser van beroep. Maar hij wast geen gewone auto’s. Hij wast elke dag tweehonderd auto’s van de kerncentrale die meer dan normaal besmet zijn met radioactieve straling. “De gewone medewerkers lopen meer risico dan ik, dus over de risico’s probeer ik maar niet na te denken”, zegt Sato. Hij staat dagelijks bloot aan 20 microsievert, ongeveer net zo veel als vrijkomt bij een röntgenopname, een vijfde van de maximaal toegestane hoeveelheid. Door het cumulatieve effect loopt hij toch een aanzienlijk risico.

Mentale druk

“De medewerkers staan onder hoge mentale en fysieke druk”, zegt professor Takeshi Tanigawa van de Ehime-universiteit. Onderzoek van hem wijst uit dat de werknemers van het elektriciteitsbedrijf Tepco lange diensten moeten draaien, onder karige omstandigheden. Daarbij komt nog een smeulend schuldgevoel voor de straling die de hele omgeving heeft besmet.

Tanigawa: “De feiten die ik heb verzameld, hebben Tepco onder druk gezet om de omstandigheden wat te verbeteren, zoals gezonde voeding en betere slaapgelegenheden, zodat ze een goede nachtrust krijgen. Er is ook een dokter om ze met medische raad terzijde te staan.”

Afgelopen week heeft het ministerie van Arbeid laten weten dat 102 medewerkers aan meer straling hebben blootgestaan dan toegestaan, zodat de mannen teruggeroepen moesten worden. Tepco heeft nu een tekort aan medewerkers; er werken er nu in totaal meer dan tweeduizend, die steeds maar een kwartier binnen mogen zijn.

Falen

De toestand van de nucleaire medewerkers is niet alleen het symbool geworden van de veerkracht van de natie enerzijds, maar ook van het falen van het Japanse naoorlogse systeem. Het kernenergiebeleid was een “doctrine”, zegt professor Katsuhiko Ishibashi, seismoloog aan de Universiteit van Kobe en al lang een tegenstander van het beleid. “De situatie in Fukushima heeft laten zien dat alle kerncentrales kwetsbaar zijn doordat ze op breuklijnen zijn gebouwd.”

Andere experts wijzen op de nauwe verwevenheid van bureaucraten, elektriciteitsbedrijven en politici. “Kerncentrales bouwen werd gezien als een pijler van de naoorlogse economische groei”, zegt  Shigeaki Koga, die een bestseller heeft geschreven over de instorting van het politieke systeem in Japan. “Het werd gesteund door machtige elites die het meest baat hadden bij het beleid. Al het andere moest zich maar voegen.”

Verandering zal echter moeilijk zijn, want de politiek is in een patstelling terechtgekomen. Premier Naoto Kan treedt deze zomer terug te midden van politiek gekibbel tussen de partijen. De kiezers zijn verdeeld tussen het verlangen naar een sterke leider en oproepen om het politieke systeem stevig aan te pakken.

In de tussentijd melden zich vrijwilligers om de kerncentrales te repareren. Een voorbeeld is de groeiende populariteit van het zogenoemde “zelfmoordcorps” van de gepensioneerde ingenieur Yasuteru Yamada die zestigplussers bijeenbrengt om in de kerncentrale te werken. Er hebben zich al meer dan driehonderd opgegeven, zegt Yamada. “Op dit moment moeten we ons land helpen.”