Media bezorgen aidswezen tweede trauma

Swaziland heeft de droevige eer het land te zijn met het hoogste HIV-besmettingsgraad ter wereld. 38,8 procent van de 1,1 miljoen mensen in Swaziland is seropositief, meldt het Gezamelijk HIV/aidsporgramma van de Verenigde Naties. De pandemie heeft bijna 60.000 kinderen beroofd van hun ouders, en het aantal weeskinderen zal naar verwachting binnen vier jaar verdubbelen. Tegen 2010 zal een op zes Swazi’s een kind jonger dan 15 zijn dat beide ouders aan aids heeft verloren.

De moeilijke levensomstandigheden van de weeskinderen mogen niet onopgemerkt blijven. Maar journalisten in Swaziland staan voor een moeilijke taak. Want een kind kan voor het leven getekend worden door iets dat over hem of haar verschijnt, zelfs als de bedoelingen goed zijn, zegt Sara Page, vice-directeur van de Aids-informatieverspreidingsdienst SAfAIDS, een ngo in Harare.

Hlobsile Dlamini van de Swaziland Actiegroep tegen Misbruik, die medische, legale en psychologische hulp verleent aan misbruikte kinderen, trekt de parallel tussen weeskinderen en misbruikte kinderen. Het is teleurstellend een artikel te vinden van een kind dat bijvoorbeeld werd verkracht door een leerkracht, met daarbij dan een kleurenfoto van dat kind in schooluniform met een smalle streep over de ogen. Mensen uit de omgeving van dat kind kunnen gemakkelijk achterhalen om wie het gaat. Het slachtoffer kan dan belachelijk worden gemaakt door leeftijdgenoten, en soms een stigma van de hele gemeenschap krijgen. Dat is een tweede trauma voor dat kind - en niet in het publiek belang, zoals sommige redacteuren misschien beweren.

Kinderen vinden het altijd fijn dat iemand hun foto neemt, maar aidswezen niet, zegt een freelance persfotograaf die zelf anoniem wil blijven (!). Ze zijn verlegen en willen geen aandacht.

Het Media-instituut van Zuidelijk Afrika (MISA), een ngo voor mediavrijheid die 11 lidstaten van de SADC actief is, stak de koppen bij elkaar met SAfAIDS. Ze organiseerden onlangs een bijeenkomst van journalisten om op zoek te gaan naar afspraken voor rapportage over aidswezen en kinderen die op andere manieren kwetsbaar zijn.

Volgens de MISA-directeur in Swaziland, Comfort Mabuza, dragen niet alleen journalisten de schuld voor gevoelloze berichtgeving over kinderen. Bewustmaking is vereist bij niet-gouvernementele organisaties zelf, vindt hij. Zij zijn het die de media vaak sensatieverhalen doorspelen om sympathie op te wekken en geld in te zamelen.

En de kinderen zelf? Tijdens een recent bezoek van vice-premier Albert Shabangu aan een centrum waar aidswezen eten en onderwijs krijgen, was er groepje dat een lied zong:
De mensen komen
Ze nemen onze foto’s
Dan gaan ze weg en schrijven verhalen
Maar voor ons verandert er niets. (ADR)