Mensenrechten niet op agenda Apec-top

Het belangrijkste discussiethema in Santiago wordt vrijhandel. De Apec werd in 1989 opgericht als een informeel dialoogforum tussen de landen die handel drijven over de Stille Oceaan heen. De 21 lidstaten van de Apec, waaronder zwaargewichten als China, Japan en de VS, zijn goed voor 2,5 miljard inwoners, 55 procent van de wereldhandel en 57 procent van de wereldproductie. Er zijn voorstellen om van de Apec de grootste vrijhandelszone ter wereld te maken. Dat zou in twee fases gebeuren: de industrielanden onder de Apec-leden (naast de VS ook Japan, Rusland, Canada, Australië en Nieuw-Zeeland) zouden hun onderlinge handel al tegen 2010 vrijmaken; voor de hele Apec is de streefdatum 2020. Dan zouden dus ook een hele reeks belangrijke ontwikkelingslanden als China, Mexico, Zuid-Korea, Indonesië, Thailand, Taiwan en Maleisië deel uitmaken van de nieuwe vrijhandelszone.

Het politieke gewicht van de Apec-landen maakt dat de groep ook rond niet-economische thema’s veel in beweging kan brengen. De strijd tegen het terrorisme staat bijvoorbeeld al sinds 2001 op de Apec-agenda. Op de voorbije bijeenkomsten werd een lans gebroken voor meer coördinatie van de inspanningen van de lidstaten terzake, en de uitwisseling van informatie over verdachte bewegingen van mensen en geld.

Maar mensenrechten blijven voorlopig een taboe-onderwerp voor de Apec, al is er op dat vlak veel werk aan de winkel in het handelsblok. De meeste lidstaten worstelen met ernstige mensenrechtenproblemen. Rusland gaat ver over de schreef bij de aanpak van rebellen in Tsjetsjenië. China telt duizenden gewetensgevangen, laat geen vrije meningsuiting toe en onderdrukt etnische en religieuze minderheden. Mensenrechtenorganisaties nemen ook in toenemende mate de VS onder vuur. Ze hebben kritiek op de manier waarop de Amerikaanse overheid omgaat met verdachten en migranten sinds de aanslagen van 11 september 2001. Ook de mishandeling van Afghaanse en Iraakse krijgsgevangenen en de pogingen om de Afghaanse gevangenen in Guantanamo de toegang te weigeren tot het Amerikaanse gerechtssysteem, worden de VS zwaar aangerekend.

Actiegroepen proberen ervoor te zorgen dat het mensenrechtenthema op de top niet helemaal onder de tafel wordt geveegd. Een samenwerkingsverband van linkse organisaties in Chili heeft klacht ingediend tegen de Amerikaanse president George W. Bush, een van de meest prominente genodigden op de Apec-top. De klagers vinden dat Bush moet worden aangehouden wegens schendingen van de internationale verdragen over martelingen en de bescherming van krijgsgevangenen. De klacht werd in eerste instantie onontvankelijk verklaard, maar de klagers zijn daartegen in beroep gegaan.

Volgens Patricio Quevedo van Amnesty International-Chili “is het verkeerd de verdediging van de mensenrechten ondergeschikt te maken aan economische belangen.” Quevedo betreurt dat burgerorganisaties geen inspraak hebben in de Apec. Zij zouden andere thema’s naar voren schuiven. Uiteindelijk zouden ook de economische doelstellingen van de Apec daarmee gebaat kunnen zijn. “Respect voor de mensenrechten is een van de meest efficiënte manieren om de uitbreiding van het terrorisme tegen te gaan”, oordeelt Raúl Sohr, een analist van het Chileense televisienetwerk Chilevisión. (PD)