Mensenrechten Peru onder druk door verkiezingsstrijd

De belangrijkste kandidaten voor het presidentschap roepen sinds kort op tot amnestie voor soldaten die meededen aan de oorlog tegen het terrorisme, een term die in Peru verwijst naar de strijd tussen regeringstroepen en de opstandelingenbewegingen het Lichtend Pad en de Revolutionaire Túpac Amaru Beweging (MRTA) in de jaren tachtig en negentig.

De nieuwe legerleider, generaal César Reinoso en de nieuwe leider van de gezamenlijke stafchefs, generaal José Williams, beklaagden zich onlangs over de schandelijke vervolging van militairen die deelnamen aan operaties tegen het Lichtend Pad en de MRTA. Williams staan zelf twee rechtszaken te wachten voor mensenrechtenschendingen tijdens de vuile oorlog.

De laatste amnestiewet voor militairen en politieagenten die beschuldigd worden van standrechtelijke executies, ontvoeringen en marteling, werd in 1995 aangenomen op initiatief van de toenmalige president Alberto Fujimori (1990-2000). Vonnissen werden vernietigd en nog lopende zaken gestopt. Vanuit de voormalige doodseskaders zou druk uitgeoefend zijn op Fujimori om amnestie te verlenen.

Lourdes Flores, de conservatieve presidentskandidaat die aan de leiding gaat in de opiniepeilingen, was in eerste instantie tegen de amnestie. Sinds kort toont ze zich echter voorstander van een selectief pardon, voor militairen en politieagenten die slachtoffer zijn geworden van oneerlijke processen.

De voorzitter van het Grondwettelijk Hof, Víctor García, en ombudsvrouw Beatriz Merino stellen echter dat amnestie, het terugdraaien van vonnissen en het annuleren van rechtszaken tegen mensenrechtenschenders onacceptabel is. Alleen een rechter kan bepalen of iemand schuldig is of niet, aldus Merino.

Maar Flores staat niet alleen. De gepensioneerde legerkolonel Ollanta Humala, een nationalistische kandidaat, heeft amnestie beloofd aan zijn voormalige legerkameraden en de politieagenten die aangeklaagd zijn voor misdaden tijdens de oorlog die van 1980 tot 2000 duurde. Zij vochten tegen de terroristen en worden nu behandeld als criminelen, aldus Humala, die momenteel tweede staat in de peilingen.

De derde kandidaat in de race om het presidentschap, oud-president Alan García, wil opnieuw kijken naar zaken van militairen die volgens sommigen oneerlijke processen tegemoet gaan. Hij noemt als voorbeeld de leden van de commando-eenheid Chavín de Huantar. In april 1997 bestormden ze de residentie van de Japanse ambassadeur in Lima, waar de MRTA mensen in gijzeling hield. Tijdens de aanval werden alle veertien guerrillero’s in het gebouw doorgeschoten.

Tenminste acht rebellen zouden geëxecuteerd zijn nadat ze zich hadden overgegeven. García steunt het optreden van de veiligheidstroepen. Daarbij speelt mee dat zijn running-mate, oud-admiraal Luis Giampetri, destijds een van de gijzelaars was die de commando’s hielp bij de operatie. Giampetri bestrijdt publiekelijk de beweringen van de Waarheidscommissie en mensenrechtenorganisaties. De huidige president, Alejandro Toledo, weigerde tot nu toe amnestie te verlenen aan de beschuldigde militairen en politieagenten. (JS/PD)