Mercosur wil beperkt handelsakkoord met EU tegen 2004

De Mercosur en de Europese Unie tasten al vijf jaar de mogelijkheden af om
concrete onderhandelingen over vrijhandel aan te vangen, maar de gesprekken
schieten traag op. De landen van de Mercosur, allemaal belangrijke
exporteurs van landbouwproducten, willen in elk geval dat de EU haar
landbouwmarkt opengooit en de forse steun aan haar boeren terugschroeft.
Maar Europa wil die thema’s alleen in de Wereldhandelsorganisatie
aansnijden, waar tussen zoveel partners en over zoveel sectoren
onderhandeld wordt, dat een akkoord zeker nog lang op zich zal laten wachten.

Daarom mikt de Mercosur nu ondanks enige aanvankelijke bezwaren van
Brazilië op een veel minder ambitieus handelsakkoord dat al in 2004 in
werking zou kunnen treden. De twee handelsblokken zouden wederzijds
heffingen en andere handelsbeperkingen afbouwen in alle rubrieken waar dat
snel mogelijk is, en van de EU wordt ook verwacht dat ze de invoerquota
verhoogt die de export van veel Latijns-Amerikaanse landbouwproducten naar
Europa aan banden legt. Op die manier kan de handel tussen de twee blokken
snel toenemen.

Maar de EU lijkt niet voor die aanpak gewonnen. Vanuit Brussel klinkt het
dat de Mercosur eerst zelf hechter moet samengroeien om ernstige
onderhandelingen mogelijk te maken. De vier landen zouden onder meer
gemeenschappelijke regels moeten afspreken over overheidsaankopen, de
handel in diensten, investeringen en de bescherming van het intellectueel
eigendom. Die regels vergemakkelijken de handel in sectoren waarin de
Europese Unie sterk staat. De Unie kan zich een harde opstellingen
veroorloven - sinds mei neemt ze tegenover haar Zuid-Amerikaanse
gesprekspartners het begrip ‘vrijhandelszone’ zelfs helemaal niet meer in
de mond.

Mario Marconini, de directeur van het Braziliaans Centrum voor
Internationale Relaties, verwacht dan ook niet veel van de ontmoeting in
Rio de Janeiro. Toch vindt hij dat de Mercosur er goed aan doet te proberen
nieuwe marktkansen in de Europese Unie te creëren, hoe klein die ook zijn.”
Europa zal zijn landbouwsubsidies en de bescherming van zijn landbouwmarkt
zeker nog niet snel opgeven, en dus blijft volgens hem de
Latijns-Amerikaanse landen niets anders over dan hun uitvoermogelijkheden
naar de EU “stap voor stap” te verbeteren door product per product aan te
gaan tegen quotaregelingen, hoge heffingen en andere handelsbeperkingen.

De economische crisis die de vier lidstaten van de Mercosur treft, is niet
bepaald bevorderlijk voor het onderhandelingsklimaat. Daarbovenop komt nog
eens de politieke onzekerheid die de komende verkiezingen in de grootste
twee lidstaten veroorzaakt. In oktober kiezen de Brazilianen een nieuwe
president, in maart 2003 de Argentijnen. Eén van de Braziliaanse
kanshebbers, de sociaaldemocraat José Serra, stelde de voorbije weken dat
de Mercosur best haar ambities opbergt om een echte gemeenschappelijke
markt of minstens een douane-unie te worden. Maar de EU zegt dat ze alleen
een vrijhandelsakkoord wil afsluiten als de Mercosur een douanie-unie is.