Mexicaanse presidentskandidaten gooien met modder

Met nog twee maanden te gaan tot de presidentsverkiezingen van 2 juli, zoeken de twee belangrijkste kandidaten, Andrés López Obrador van de linkse Partij voor Democratische Revolutie (PRD) en Felipe Calderón van de regerende Nationale Actiepartij (PAN), hun heil in persoonlijke aanvallen en moddergooien.

López Obrador, oud-burgemeester van Mexico-Stad, werd onder meer uitgemaakt voor “een schizofreen en een gevaar voor Mexico” en de conservatieve Calderón kreeg het etiket “leugenachtige marionet die van bovenaf gemanipuleerd wordt” opgeplakt.

“De kandidaten zetten in op verscherping van de tegenstellingen met negatieve campagnes”, zegt Alberto González, een onafhankelijke politieke analist. “Dat hoort bij het plan en het kan effectief zijn vanuit het oogpunt van beide partijen. Het is echter geen garantie voor het trekken van stemmen en draagt ook niet bij aan de democratie.”

Parallel aan de agressieve campagne, laaiden de afgelopen verschillende sociale conflicten in Mexico op. De regering van Vicente Fox ligt al sinds februari in de clinch met de mijnwerkersvakbond. Fox erkent de leider van de bond niet als gesprekspartner. Het conflict leidde tot stakingen en demonstraties op initiatief van nationale vakfederaties. Verschillende vakbondsleiders steunen López Obrador.

In april vielen twee doden toen de politie een groep stakers uit een bezette staalfabriek probeerde te verwijderen. Vorige week vielen een dode en dertig gewonden bij een botsing tussen leden van het Volksfront ter Verdediging van Land (FPDT), een organisatie van landarbeiders, en de politie. Het conflict in San Salvador Atenco, vijftien kilometer van de hoofdstad, draaide om de verplaatsing van illegale stalletjes van bloementelers.

Met huiszoekingen, intimidatie en traangas wist de politie de stad met 40.000 inwoners weer onder controle te krijgen. De leiders van de FPDT, die in 2002 na gewelddadige protesten de aanleg van een nieuw internationaal vliegveld in de regio wisten te voorkomen, werden gearresteerd en opgesloten. De regering heeft gekozen voor de route van ‘repressie’ om het land te polariseren en zo de kansen van López Obrador te verkleinen, zegt politiek wetenschapper Luis Ortiz van de Nationale Autonome Universiteit van Mexico.

‘Subcommandante Marcos’, leider van de Mexicaanse guerrillabeweging Zapatisten, zei onlangs bij een bezoek aan de hoofdstad dat “de FPDT de steun van alle sociale activisten verdient.” Hij zei ook in Mexico-Stad te zullen blijven om protesten voor de vrijlating van de gearresteerden te leiden.

De recente gebeurtenissen in Atenco spelen Marcos in de kaart, schreef een columnist van de krant El Universal, “ook al heeft hij op dit moment nog maar weinig aanzien.” Marcos, leider van het inheemse Zapatistisch Nationaal Bevrijdingsleger (EZLN), dat in 1994 de wapens opnam in de zuidoostelijke staat Chiapas, staat voor de zogenoemde ‘Andere Campagne’. Die campagne kenmerkt zich door een vreedzame tournee door het hele land, die samenvalt met de verkiezingscampagne.

Marcos wil met zijn tournee, die tot de gebeurtenissen in Atenco nauwelijks aandacht kreeg, het “ware links” en gemarginaliseerde groepen samenbrengen in een gezamenlijk front. Dat front zou via een vreedzame sociale strijd veranderingen in het land moeten bewerkstelligen.

Ondertussen laten de meer dan 70 miljoen Mexicaanse kiezers zich weinig gelegen liggen aan de oorlogszuchtige taal van de presidentskandidaten. Uit een recent opinieonderzoek onder 1.500 Mexicanen, bleek dat 40 procent van de respondenten van plan is niet te gaan stemmen. Slechts 62 procent kende de exacte datum van de verkiezingen.

Uit de laatste peilingen blijkt dat Calderón op de voet gevolgd wordt door López Obrador. Twee maanden geleden had de linkse kandidaat nog een ruime voorsprong. Mediadeskundigen verklaren de verandering in stemgedrag uit de agressieve mediacampagne van de PAN tegen PRD-kandidaat López Obrador.

Een andere factor is de impact van de linkse aanvallen op president Fox op de publieke opinie. Ruim 60 procent van de Mexicanen steunt Fox. López Obrador weigerde daarnaast mee te doen aan de eerste twee verkiezingsdebatten eind april. Aan het volgende debat op 6 juli doet hij wel mee. (JS/PD)