Microkrediet in diskrediet

De Verenigde Naties riepen 2005 uit tot het Internationale Jaar van Het Microkrediet. Maar volgens Bird, zelf in het onderwerp gespecialiseerd en vroeger verbonden aan de afdeling openbaar beleid van de universiteit van Birmingham, is dat alleen een kunstmatige tweede adem. Op een conferentie van de Verenigde Naties begin dit jaar werd duidelijk dat er sprake was van een groeivertraging: de kaap van 100 miljoen ontleners, verwacht voor 2005, zou pas in 2007 gehaald worden.

Bird gelooft dat de donoren intussen afgehaakt hebben. De wereld van ontwikkelingssamenwerking is vol van modes, en dit specifieke ding is nu min of meer uit de mode, zegt Bird. De opmars van microfinanciering bereikte een hoogtepunt rond het jaar 2000. In het einde van de jaren negentig leek het heel opwindend en stonden alle donoren te springen om microfinancieringsprojecten op te starten. Maar de verwachtingen lagen te hoog: men schrok toen de allerarmsten niet bereikt werden.

Bird erkent dat microfinanciering voor de allerarmsten inderdaad geen oplossing is. Arme families die niet kunnen afbetalen, worden vaak het slachtoffer van sociale sancties. Doorgaans krijgt een groep mensen een lening en wordt de hele groep verantwoordelijk gesteld voor de terugbetaling. Als jij de wanbetaler wordt, zal je groep je op verschillende manieren straffen. Ze zullen je vernederen, ze kunnen je uitstoten. Dan kom je sociaal in een penibelere toestand terecht dan voordien.

De te hoge verwachting maakte dat microkrediet min of meer in diskrediet kwam. Zelf vind Bird het een vergissing dat donoren projecten voor microfinanciering de rug toekeren. “Microfinanciering kan slechts één barrière kan wegnemen. Als een kleine ondernemer geconfronteerd wordt een hele reeks belemmeringen, waarvan de beschikbaarheid aan een krediet er eentje is, lost microfinanciering alleen dat ene probleem op.”

In sommige landen wordt intussen geëxperimenteerd met vormen microfinanciering die wel geschikt zijn voor de allerarmsten. Britse ngo’s leenden op sommige plaatsen in Afrika bijvoorbeeld een geit en vroegen het eerste kalfje als terugbetaling. Anderen probeerden andere intrestvoeten en flexibiliteit in de terugbetaling.

Op een Belgisch seminarie over microkrediet begin maart riep prinses Mathilde nog op niet alleen aandacht te hebben voor de financiële duurzaamheid van microfinanciering, maar ook de sociale impact en de versterking van de maatschappij niet te vergeten. Minister van Ontwikkelingssamenwerking Armand De Decker noemde microkredieten een van de meest efficiënte middelen in de strijd tegen armoede en een essentieel middel om de Millennium Ontwikkelingsdoelstellingen te bereiken.

Wereldwijd profiteren momenteel 81 miljoen mensen van microkredieten. 89 procent van hen woont in Azië, waar het systeem van kleine leningen begin jaren zeventig ontstond. Maar liefst 82 procent van de huidige crediteurs zijn vrouwen.

Sam Daley-Harris, het hoofd van de Microcredit Summit Campaign, gaf toen wel toe dat een glazen plafond bestaat voor de allerarmsten. Hen kan het systeem niet bereiken. Op de conferentie was veel ongenoegen te horen over het gebrek aan erkenning van microkredieten op grote schaal. Vooral de Wereldbank moest het ontgelden. Minder dan één procent van haar fondsen gaan naar microkredieten.

http://www.odi.org.uk/about.html