'Minder verdeeldheid, meer macht'

Macht bleek een terugkerend thema tijdens de derde dag van het vierde Wereld Sociaal Forum in het Indiase Mumbai. Het begon al meteen met de conferentie over Media, Cultuur en Kennis. De lokale journalist Nikhil Wagle weigerde om zijn toespraak in het Engels te doen, omdat het de taal van de overheersing is. Bovendien spreken niet alle Indiase boeren en arbeiders die aan het forum deelnemen voldoende Engels om te kunnen volgen. “Als alternatieve media een rol willen spelen in het opbouwen van een andere wereld, moeten ze de taal van de mensen spreken, en niet het Engels van de nationale en internationale elite”, fulmineerde hij in een van de weinige zinnen die toch in het Engels gebracht werden.

Aan het einde van de dag herhaalde de Egyptische arts, auteur en feministische Nawal el Sadawi dezelfde idee: “Ons taalgebruik sluit te veel mensen uit. Ik weet dat het een moeilijk op te lossen probleem is, maar we moeten er iets op vinden”, aldus de eeuwig strijdbare El Sadawi.

Het geeft meteen een van de pijnpunten aan waarmee het WSF worstelt: het wil een ontmoetingsplek zijn voor allen die zich verzetten tegen de neoliberale globalisering, maar in de praktijk duiken vooral hoger geschoolde mensen uit Noord en Zuid op. Dit vierde forum doorbreekt dat blijkbaar meer dan de Braziliaanse voorgangers, waardoor de thematiek van informele en/of onzichtbare macht meteen een stuk dringender wordt.

Volgens de voormalige minister van Toerisme in Mali, Aminata Traoré, bestaat die macht maar in zoverre wij de ideeën van de machthebbers toelaten in ons hoofd. “Een duidelijk en positief zelfbeeld is het begin van en de voorwaarde voor een wereld waarin andere verhoudingen gelden dan vandaag”, zegt ze.

Later op de dag, tijdens een sessie onder de titel ‘Can globalization be fixed?’, gaf IAO-secretaris-generaal Juan Somavia Traoré gelijk. “Wij hebben in Chili 17 jaar onder de dictatuur van Pinochet geleefd”, zei hij. “Niet enkel omdat Pinochet zo sterk was, maar vooral omdat wij zo verdeeld waren. We kunnen daar lessen uit trekken voor de strijd die we tegen de globalisering moeten voeren.”

Somavia pleitte dan ook voor het samenbrengen van de vele verschillende agenda’s die op het WSF de revue passeren tot enkele cruciale punten waarvoor iedereen samen zou kunnen vechten. Volgens hem zouden het recht op waardige arbeid, recht op sociale zekerheid, recht op organisatie en recht op vrije meningsuiting zulke paraplueisen kunnen zijn, die ook realiseerbaar zijn “op voorwaarde dat we erin slagen de nodige kracht en macht te verzamelen om onze dromen waar te maken”.

CIDSE, de koepel van katholieke ontwikkelingsorganisaties, organiseerde een sessie onder de titel ‘Hoe kunnen we macht en welvaart wereldwijd herverdelen?’ De alomtegenwoordige Indiase wetenschapper en milieuactiviste Vandana Shiva begon haar inbreng met de stelling: “De herverdeling van macht is niet alleen mogelijk, ze vindt daadwerkelijk plaats vandaag. Alleen, er wordt niet herverdeeld ten voordele van de zwaksten, maar van arm naar rijk en van vrouwen naar internationale instellingen en multinationals.” Om de trend te kunnen omkeren pleitte ook zij voor het verder opbouwen van tegenmacht, bijvoorbeeld door ervoor te vechten dat de voedselproductie opnieuw in de handen van kleine boeren zou komen én onder de democratische controle van nationale, verkozen regeringen.

De dag werd afgesloten met een grote openluchtconferentie over ‘Oorlog tegen vrouwen, vrouwen tegen oorlog’. Het valt overigens op hoeveel sessies er doorgaan over genderthema’s. De uitgestrekte open vlakte voor het hoofdpodium zat vol mensen die kwamen luisteren naar de Egyptische auteur en activiste Nawal el Sadawi, haar Indiase collega Arundhati Roy, de secretaris-generaal van Amnesty International Irene Khan en Zaher Saba van de Afghaanse vrouwenorganisatie RAWA. Zowel Arundhati Roy als Irene Khan benadrukten het feit dat geweld tegen vrouwen niet alleen bestreden moet worden door de staat, de mannen of andere externe factoren aan te pakken. “Het geweld tegen moslimvrouwen in Gujurat (India) in maart 2002 werd ook mee gepleegd door vrouwen. De man die voor de hele pogrom verantwoordelijk was, M. Modi, kreeg enkele maanden later een klinkende verkiezingsoverwinning, onder andere door stemmen die vrouwen uitgebracht hadden”, zei Roy.

De opbouw van een eigen macht, die de realisatie van die andere wereld mogelijk moet maken, is een centraal thema in een hele reeks verhalen die zondag op het forum te horen waren. In TerraViva - de Forumkrant die door een ploeg van het persagentschap IPS gemaakt wordt - waarschuwt Vandana Shiva voor de terugkeer van oude politiek die verdeeldheid brengt. Met name Mumbai Resistance 2004, het tegenforum van radicale bewegingen waaraan uit België onder meer het samenwerkingsverband van vier kleine ngo’s Intal deelneemt, krijgt een veeg uit de pan.

‘Another world is possible. LET’S BUILD IT!’, roept een foldertje. “Daarvoor hebben we meer macht nodig”, zegt Somavia.