Mogelijk akkoord tussen VS en Europa bedreigt Doharonde

Volgens de Zuid-Afrikaanse onderhandelingsleider Faizel Ismail kan een geheim akkoord tussen de VS en Europa onder meer leiden tot minder ambitieuze doelstellingen in de onderhandelingen over landbouw, de belangrijkste twistappel binnen de Wereldhandelsorganisatie (WTO). De ontwikkelingslanden eisen dat de VS en Europa de gulle steun aan hun boeren terugschroeven en hun landbouwmarkten meer openstellen voor import uit de ontwikkelingslanden.

De ontwikkelingslanden hebben slechte herinneringen aan de Uruguayronde, de vorige onderhandelingsmarathon over de wereldhandel die duurde van 1986 tot 1994. Toen kwam er pas een akkoord nadat de Verenigde Staten en het Europese blok, de absolute handelsgrootmachten van de toenmalige wereld, onderling overeenstemming hadden bereikt. Daardoor werden belangrijke punten over de hoofden van de ontwikkelingslanden heen geregeld.

Uitstel

Alle 151 WTO-lidstaten zeggen dat ze de Doharonde, het onderhandelingsproces dat de Wereldhandelsorganisatie in 2001 in de Qatarese hoofdstad Doha opstartte, volgend jaar willen afronden. Volgens de directeur-generaal van de WTO, Pascal Lamy, is dat perfect mogelijk als er begin volgend jaar overeenstemming is over de grote lijnen van een akkoord over de handel in landbouwproducten en over de verlaging van de invoerrechten op nijverheidsgoederen.

Voorlopig is die overeenstemming er nog niet. De tweejaarlijkse ministerconferentie die de WTO eigenlijk deze maand had moeten organiseren, is daarom voor onbeperkte tijd uitgesteld. De organisatie probeert een herhaling te vermijden van Seattle in 1999 en Cancun in 2003. Die twee ministeriële conferenties mislukten grandioos.

Er is onder meer onenigheid over welke thema’s het dringendst moeten worden aangepakt. Volgens Lamy moet alle aandacht gaan naar de handel in landbouwproducten en nijverheidsgoederen; een doorbraak op die vlakken kan de onderhandelingen over andere thema’s eindelijk goed op gang brengen.

Maar Ismail vindt dat er meteen ook moet gediscussieerd worden over andere thema’s waarbij voor de ontwikkelingslanden veel op het spel staat: markttoegang in de dienstensector en de speciale behandeling van de Minst Ontwikkelde Landen bijvoorbeeld. De ontwikkelingslanden willen het ook hebben over de band die zij zien tussen intellectuele eigendomsrechten in de handelssfeer en de bescherming van de biodiversiteit.

Meteen als het over concrete ideeën gaat, blijkt het water tussen de verschillende blokken in de WTO vaak nog erg diep. De G 20, een alliantie van ontwikkelingslanden die veel landbouwproducten uitvoeren, legde deze week een voorstel voor om een aantal knelpunten in de discussies over de handel in landbouwproducten weg te werken. De voorstellen over een verlaging van de invoerheffingen op die producten, werden echter meteen van tafel geveegd door de G 10, een groep van landen als Japan, Zwitserland, Noorwegen en Zuid-Korea die hun landbouwmarkt sterk afschermen. Heffingen op de import van rijst kunnen in Japan bijvoorbeeld oplopen tot 800 procent.

Meteen wanneer de WTO haar werkzaamheden weer aanvat in januari, komt het landbouwthema opnieuw aan de orde. Eind januari moet er een nieuw ontwerpakkoord voor dat terrein klaar zijn.