Mogelijk malariavaccin ontwikkeld in België

Het experimentele vaccin RTS,S werd samen met een ander kandidaat-vaccin als veelbelovend bestempeld door de Cochrane Library, een onafhankelijke organisatie die de kwaliteit, de design en resultaten van studies van experimentele medicijnen op menselijke proefpersonen onderzoekt.

Uit de eerste proeven op menselijke proefpersonen blijkt dat het in België ontwikkelde vaccin 18 maanden na de vaccinatie een bescherming van 26% verschaft tegen malaria. Het aantal ernstige aanvallen vermindert bovendien met meer dan de helft. Het vaccin bleek de kinderen 18 maanden lang te beschermen tegen malaria, maar dat is nog te kort, zegt dus het farmaceutisch bedrijf GlaxoSmithKline zelf in New Scientist: “Het kan niet de bedoeling zijn om de kinderen elk jaar opnieuw te moeten vaccineren. Het vaccin moet een langdurige werking hebben.”

Het vaccin moet nu op grotere groepen proefpersonen getest worden, en hoewel de producent hoopt dat ze dit versneld mogen doen, zal het toch nog enige tijd in beslag nemen voor het op de markt zou kunnen komen.

“Dit is een doorbraak in de zoektocht naar een malariavaccin en kan een bijkomend en nuttig middel opleveren tegen malaria”, zegt malariaspecialist Marc Coosemans van het Instituut voor Tropische Geneeskunde in Antwerpen. “Maar er blijven nog heel wat vragen: heeft het vaccin invloed op vaccins tegen andere ziekten als polio en mazelen, hoe pas je het in bestaande vaccinatieprogramma’s in en hoe leg je mensen uit dat het vaccin maar gedeeltelijk beschermt en dat ze dus ook nog andere preventieve maatregelen moeten nemen. En, wat zal het kosten?”

Alleen voor toeristen?

Dát er een malariamedicijn werd ontwikkeld, is op zich al hoopgevend. Dit middel werd ontwikkeld in samenwerking met het Malaria Vaccine Initiative. Die internationale nonprofitorganisatie werd opgericht met financiële steun van de Bill & Melinda Gates Foundation en wil optreden tegen wat organisaties als Artsen Zonder Grenzen de 10/90-kloof noemen: dat slechts 10 procent van het geld dat farmaceutische bedrijven in onderzoek pompen, is bestemd voor ziektes die 90 procent van de wereldbevolking bedreigen, waaronder malaria. Nieuwe malariamedicijnen zijn hoogdringend, maar met medicijnen voor een westers publiek valt meer geld te verdienen.

De tweede opdracht die de stichting zich stelt is de beschikbaarheid van de ontwikkelde medicijnen te garanderen in ontwikkelingslanden. In dit geval zou dat met name betekenen dat erop wordt toegezien dat het vaccin niet alleen ten voordele komt aan westerse toeristen en zakenmensen die naar een malariagebied reizen, maar ook in het (financiële) bereik komt van de plaatselijke bevolking. Malaria vormt in negentig landen een bedreiging voor de volksgezondheid en eist jaarlijks ongeveer 1 miljoen mensenlevens.

GlaxosmithKLine Biologicals lag al eerder onder vuur in de vakliteratuur omdat het hepatitis-A vaccin en tyfusvaccin wel uittestte op mensen in bepaalde ontwikkelingslanden, maar het vaccin daar later niet beschikbaar was.

Muskietennetten blijven essentieel

Coosemans waarschuwt verder nog dat het opvoeren van de preventie-inspanningen met geïmpregneerde muskietennetten nodig en nuttig blijft. “Dezelfde Cochrane Library heeft onderzocht dat bevestigt dat die 50% bescherming bieden tegen malaria - meer dus dan het vaccin. “We moeten lessen trekken uit het verleden. In de jaren 50 en 60 gold DDT als het magische middel om malaria uit te roeien, in de jaren 70 was chloroquine het wondermedicament. De waarheid is dat controlestrategieën gebaseerd op een enkel middel geen kans maken in de bestrijding van deze ziekte.” MDG6 IPS