Moraalridders maken progressieve Egyptenaren het leven zuur

De procedure heet hisba en bestaat in Egypte al sinds de achtste eeuw. Elke moslim kan medeburgers of zelfs de staat voor de rechter dagen voor uitspraken of daden die afbreuk doen aan de islam.
“We maken ons zorgen over de enorme toename van het aantal klachten”, zegt Gamal Eid, de directeur van het Arabisch Netwerk voor Mensenrechteninformatie. Zijn organisatie telde in de loop van vorig jaar zeshonderd klachten en hield toen op met tellen.

Misbruik

Volgens Eid wordt de procedure veel misbruikt. “Ongeveer 95 procent van de gevallen die de rechtbank halen, is gericht tegen kritische schrijvers, kunstenaars en journalisten. De hisba schept een klimaat van angst, dat mensen ervan afhoudt voor hun mening uit te komen.”
Mensenrechtenactivisten zeggen dat de regering het misbruik in de hand werkt. De procedure vormt een uitlaatklep voor conservatieve Egyptenaren en helpt de tegenstanders van het regime onder druk te zetten. De overheid zelf blijft buiten schot. Sinds 1996 is het immers de openbare aanklager die bepaalt welke klachten behandeld worden.

Godslastering

Een van de prominente hisba-doelwitten is Sayed El-Qimni, een gerenommeerde auteur die schrijft over religie en mythologie. Conservatieve advocaten en islamitische geestelijken wrijven hem godslastering aan. Ze eisen dat de literaire staatsprijs die El-Qimni ooit kreeg, wordt ingetrokken en dat de staat hem de Egyptische nationaliteit ontneemt.
Naguib Sawiris, een christelijke magnaat uit de telecommunicatiesector, joeg de islamistische advocaat Nizar Ghorab tegen zich in het harnas. Sawiris stelde vorige maand het grondwetsartikel in vraag dat van de sharia, de islamitische wet, het fundament maakt van het Egyptische rechtssysteem. Ghorab eist dat Sawiris veroordeeld wordt tot een gevangenisstraf.

Niets persoonlijks

Maar de nummer een van de hisba is de feministe Nawal El-Saadawi. Nabih El-Wahsh, een andere conservatieve advocaat, diende klacht in tegen haar omdat ze een organisatie heeft opgericht die opkomt voor de scheiding van staat en religie. In 2001 probeerde El-Wahsh al eens de internationaal vermaarde feministe tot scheiding van haar man te doen dwingen omdat die atheïstisch zou zijn. Moslims mogen niet trouwen met ongelovigen, voerde El-Wahsh voor de rechtbank aan. Andere hisba’s tegen El-Saadawi probeerden haar boeken te doen verbieden en haar uit haar burgerrechten te doen ontzetten.
El-Saadawi neemt het niet persoonlijk. “Het gaat om middelmatige advocaten, sensatiezoekers die profijt halen uit de opkomst van het islamitische  fundamentalisme en de verzwakking van de regering tegenover de machtige Moslimbroederschap”, zegt ze tegen IPS. “Ze richten zich niet alleen tegen mij; ze slepen iedereen voor de rechter.”
Sommige advocaten halen meer dan honderd hisba’s per jaar. El-Wahsh diende de afgelopen tien jaar meer dan duizend klachten in. Het is een manier om naambekendheid te verwerven.
El-Saadawi stoort zich vooral aan de medeplichtigheid van de overheid. “De openbare aanklager is erg selectief – sommige zaken laat hij doorgaan, andere houdt hij tegen. Hij krijgt duidelijk groen licht van boven. Hisba’s tegen machtige ministers of ambtenaren maken geen kans.”