Morales balanceert nu al op slappe koord - analyse

Twee weken duurt het nog voordat Evo Morales echt president is van het armste land van Zuid-Amerika, maar op zijn buitenlandse staatsbezoeken wordt hij al met de égards ontvangen die bij een president in functie passen. Geen wonder: Bolivia heeft na Venezuela ook de tweede grootste gasreserves van Latijns-Amerika.

En reizen deed Morales: een hectische rondreis bracht hem in België, Nederland, Spanje, Frankrijk, Cuba, Venezuela, China en Zuid-Afrika en zal eindigen met een bezoek aan Brazilië en Argentinië.

Na Morales’ onverwachte overwinning in de eerste ronde van de presidentsverkiezingen, zijn de landen met economische belangen in Bolivia ongerust. Ze zijn uiterst nieuwsgierig om uit te vissen hoe hard Morales zal vasthouden aan zijn linkse verkiezingsprogramma dat hem de overwinning opleverde. Tegelijk bevatte het echter een stevig hoofdstuk over de nationalisering van de economische activiteit in Bolivia.

Ondermeer Nederland, Spanje, Groot-Brittannië zijn bezorgd om de investeringen die Europese oliebedrijven als BP, Shell en Repsol in Bolivia hebben gedaan. Buitenlandse oliebedrijven zeggen voor 2,9 miljard euro geïnvesteerd te hebben in Bolivia, sinds het in 1996 de uitbating van zijn aardgasreserves begon te privatiseren.

Voor de VS doen de eerste twee staatsbezoeken van Morales, aan Cuba en Venezuela, alvast het ergste vermoeden. Met de bezoeken schaarde hij zich duidelijk aan de zijde van de twee landen die het meest oppositie voeren hun grote buur.

Tijdens ontmoetingen met Europese regeringsleiders echter, temperde hij duidelijk zijn radicale discours en deed hij alles om Europese investeerders gerust te stellen. “We zullen geen buitenlandse bedrijven aanslaan, onteigenen of uitwijzen. Wel hebben we het morele en historische recht om de rechten op onze natuurlijke energiebronnen te laten gelden.”

Thuis in La Paz klinkt de roep om de beloofde nationalisering van aardgas door te voeren echter steeds luider. Die eis bracht eerder presidenten Sánchez de Lozada (2003) en Mesa (juni 2005) ten val.

Volgens Mesa was nationaliseren van de sector gewoon onmogelijk. Dat zou de staat 6,6 miljoen euro aan compensaties hebben gekost aan de oliebedrijven, wat gelijk stond aan het totale Binnenlandse Nationale Product (BNP).

Jaime Solares, secretaris van de vakbondsvereniging Central Obrera Boliviana, vindt dat Morales zijn belofte van ‘intelligente nationalisering’ nu moet nakomen. Als hij dat niet komt dat volgens Solares op niets minder neer dan verraad aan de sectoren die hem gesteund hebben.

Het einde van Morales’ rondreis brengt hem ook nog in Argentinië en Brazilië. Ideologisch mogen Morales en de Braziliaanse president Lula da Silva dan op dezelfde lijn zitten, het Braziliaanse oliebedrijf Petrobras, dat door de staat geleid wordt, heeft zware belangen in Bolivia. Het bezit er gasvelden, raffinaderijen en oliepijplijnen, en exporteert natuurlijk gas naar de Braziliaanse markt.

Ook in Buenos Aires wacht Morales een netelige discussie met de Argentijnse president Néstor Kirchner. Daar wil de Boliviaanse president in wording voorstellen om de aardgastarieven te herbekijken. Bolivia kende Argentinië gunsttarieven toe sinds dat land door een energiecrisis ging. Argentinië betaalt nog steeds amper een derde van wat de Europese landen, de VS, maar ook Mexico betalen voor Boliviaans aardgas.

Daarnaast heeft het Argentijnse privé-oliebedrijf YPF via een associatie met het Spaanse oliebedrijf Repsol aardgasbelangen in het zuiden van Bolivia.

Morales bezoek aan China, tenslotte, kaderde volgens analisten aan een poging van Morales om toegang te krijgen tot Chinese producten als sojabonen en mineralen, in ruil voor Chinese investeringen in de Boliviaanse aardgasvelden. (JVP/ADR)