Mozambique speelt voorbeeldrol in rampenbestrijding

De doortocht van orkaan Favio door Mozambique afgelopen februari kwam op een hoogst ongelegen moment. De regering was druk bezig met een andere ramp: in het centrum van het land hadden aanhoudende regens en ernstige overstromingen meer dan 160.000 mensen uit hun huizen verjaagd. In de provincies Zambezia, Manica, Tete en Sofala waren gebouwen vernield en landbouwgrond overstroomd.
Maar de balans viel mee. Begin maart hadden de nochtans ernstige overstromingen zo’n veertig mensenlevens geëist - veel minder dan de naar schatting zevenhonderd doden van de overstromingen tijdens dezelfde periode in 2000. Deze keer kon bovendien een cholera-epidemie vermeden worden.
Overheid en ontwikkelingspartners zijn het erover eens: Mozambique is beter voorbereid op noodtoestanden dan zeven jaar geleden. Dat zag ook Thierry Delvigne-Jean van het Kinderfonds van de Verenigde Naties toen hij vlak na de orkaan het land bezocht.
“Amper twee dagen na de storm zag ik tot mijn verrassing dat mensen al druk bezig waren hun daken en de stroommasten te herstellen. Een 150-tal Mozambikaanse soldaten was waterzakken aan het uitdelen en stak waar nodig een handje toe. Alle patiënten van vernielde ziekenhuiszalen werden overgebracht naar tenten die naast de gebouwen waren opgesteld. Alles ging door zoals anders, en overal waar je kwam voelde je energie”, zegt hij. Nog eens vijftig grote Uniceftenten van 72 vierkante meter werden opgesteld zodat schoolkinderen verder les konden volgen.
Wat is het geheim van zo’n efficiëntie in een van de armste landen ter wereld? Voorbereid zijn op rampen staat sinds 2000 hoog op de prioriteitenlijst van de Mozambikaanse overheid en de partners. Het land heeft een noodplan, en het Nationaal Instituut voor Rampenbeheer (INGC) roept alle betrokken partijen geregeld bij elkaar. Bij een eventuele noodsituatie nemen de afzonderlijke partners elk een eigen aspect onder hun hoede. De Britse hulporganisatie Save The Children en Unicef nemen bijvoorbeeld samen het voortouw wat betreft onderwijs en kinderbescherming.
Dat schijnt goed te werken: toen de eerste grote overstroming van dit jaar in het holst van de nacht toesloeg, verdronk niemand. De 3000 mensen in gevaar hadden op voorhand hun huizen verlaten. “We hadden folders uitgedeeld, rondgereden met megafoons en berichten uitgezonden over de radio”, zegt Paulo Zucula, directeur van INGC. “De mensen wisten waar de tijdelijke shelters waren opgesteld.”
INGC heeft dit regenseizoen samen met de partners de bewustmakingscampagnes in de bedreigde districten opgevoerd. Samen met Save the Children hebben ze folders ontworpen die op een eenvoudige manier en in plaatselijke talen uitleggen wat te doen bij noodsituaties: een voorraad drinkwater aanleggen bijvoorbeeld, omdat bronnen vaak besmet raken. Deze maand (maart 2007) worden zo’n 10.000 van die folders verspreid. Tegelijk worden journalisten van gemeenschapsradio’s opgeleid om dezelfde boodschappen te herhalen op de radio.
Mozambique is, naast Zuid-Afrika en Malawi, een van de drie partnerlanden van Vlaanderen in het kader van ontwikkelingssamenwerking. Vlaams minister van Ontwikkelingssamenwerking Geert Bourgeois trok in februari naar aanleiding van de overstromingen 150.000 euro uit voor noodhulp aan Mozambique.