Mpumalanga kiest voor steenkool in plaats van natuurschoon

Het Merendistrict in de oostelijke provincie Mpumalanga telt 270 zoetwatermeren waaronder het Chrissiesmeer, het grootste natuurlijke zoetwatermeer van Zuid-Afrika. De regio ligt in een bergachtig gebied waar de stroomgebieden samenkomen van vier grote rivieren: de Vaal, de Komati, de uMpuluzi en de Usutu.
De premier van Mpumalanga, Thabang Makwetla, formuleerde het dilemma waar zijn provincie voor staat als volgt: “Een van de uitdagingen voor ontwikkelingslanden is het vinden van de juiste balans tussen het scheppen van banen door economische ontwikkeling en een duurzaam beheer van de natuurlijke rijkdommen.”
Het ministerie voor Mijnbouw en Energie lijkt de knoop te hebben doorgehakt in het voordeel van economische ontwikkeling. In het voorbije jaar behandelde het 300 mijnbouwvergunningen. De steenkoolontginning zet niet alleen mijnwerkers aan het werk, maar zorgt ook voor banen in de energiesector en bij de bouw van spoorwegen.
De Zuid-Afrikaanse nationale energiemaatschappij Eskom zette in 2004 al 500 miljoen euro opzij om de steenkoolcentrale van Camden nabij het plaatsje Ermelo opnieuw in dienst te nemen. De installatie van Camden dateert van 1969 en werd twintig jaar geleden gesloten omdat Zuid-Afrika een energieoverschot had. Ermelo ligt strategisch tussen het Merendistrict en de steenkoolmijn van Umlabi en kent voor het eerst in 15 jaar weer economische groei.
Een coalitie van milieuorganisaties, wetenschappers en touroperators verzet zich tegen de nieuwe investeringen in de mijnbouw. Ze vrezen voor een industriële vervuiling van het oppervlaktewater op langere termijn. “Het water uit de bronnen rond Chrissie Lake is zo zuiver dat je het zou kunnen bottelen en verkopen”, zegt Jenifer Russell van de Universiteit van Johannesburg, “Die kwaliteit gaat onherroepelijk verloren door de vervuiling uit de mijnen.”
De waterproblemen ontstaan wanneer men de mijnen na afloop van de exploitatie opnieuw laat vollopen. Het water reageert met de aanwezige metaalsulfiden en de verlaten mijn wordt al snel een ondergronds reservoir van zuur afvalwater dat overloopt naar meren en rivieren.
Op sommige plaatsen van Mpumalanga is het al zo ver, met name daar waar de Wilgerivier uitmondt in het stuwmeer van de Loskopdam. Giftig mijnwater zorgde er voor de massale sterfte van vissen en krokodillen.
Een bijkomend probleem voor het Merendistrict is dat sommige mijnen de steenkool afgraven aan de oppervlakte, soms op minder dan 500 meter van de meren. Om tot de steenkoolhoudende lagen te geraken moeten de mijningenieurs met springstoffen tonnen zandsteen uit de weg blazen. Die zandsteenlagen zijn nodig om het regenwater te filteren voor het in het grondwater terechtkomt.
Het ministerie voor Milieu en Toerisme is tegen de toekenning van nieuwe mijnvergunningen maar kan niet veel ondernemen. Het ministerie voor Energie en Mijnbouw is namelijk gemachtigd om de vergunning af te leveren op basis van eigen milieustudies.