Nationalisering pensioenen volgende krachtproef voor Morales

Morales wil een einde maken aan het mandaat van twee private pensioenfondsen die sinds de jaren negentig de bijdragen van 1,1 miljoen Boliviaanse werknemers beheren. Futuro de Bolivia, eigendom van het Zwitserse Zurich Financial Services, en BBVA Previsión van de Spaanse Banco Bilbao Vizcaya Argentaria, hebben samen een kapitaal van meer dan 2 miljard euro opgebouwd. Elke Boliviaanse werknemer is verplicht bij een van de twee pensioenfondsen aan te sluiten en moet 12,2 procent van zijn of haar maandloon afdragen. Ook de werkgevers betalen bijdragen. De verzekerden kunnen daardoor rekenen op een pensioen dat 80 procent bedraagt van hun laatste maandloon.

Pensioen voor iedereen

De “autonome en gedecentraliseerde” overheidsinstelling die Morales de rol van de pensioenfondsen wil doen overnemen, zou die betalingen garanderen. Ze zou ook niet raken aan het systeem van de individuele spaarrekeningen waarmee de pensioenfondsen nu werken. Maar tegelijk moet ze een “solidariteitsfonds” opzetten dat ook zelfstandigen en werknemers in de informele sector een pensioen biedt. Met bijna twee miljoen mensen vormen die twee groepen de hoofdmoot van de werkende bevolking in Bolivia. De meesten van hen zijn niet langer sociaal verzekerd sinds de overheid vanaf 1985 een verregaand privatiseringsbeleid begon te voeren.
De komende vijf jaar zouden al een half miljoen Bolivianen uit de informele sector bij dat nieuwe fonds moeten kunnen aansluiten. Als de hervorming helemaal rond is, kunnen die als ze zestig zijn, rekenen op een maandelijkse uitkering van ongeveer 80 euro, belooft minister van Financiën Javier Terrazas. Daarvoor moeten ze zolang ze werken een maandelijkse bijdrage van amper 7 euro betalen. De rest van het benodigde geld zou komen uit de werkgeversbijdragen en een solidariteitsbijdrage van alle Bolivianen die meer verdienen dan twintig keer het minimumloon, ongeveer 995 euro per maand.  

De lange vingers van vadertje staat

De hervorming van het pensioenstelsel ligt in de lijn van het nationaliseringsbeleid van Morales. Hij bracht onder meer de grote aardgasvelden in het land weer in overheidshanden en doet buitenlandse bedrijven veel meer royalty’s betalen.
De ingrijpende hervorming is nog lang niet in kannen en kruiken. De Boliviaanse regering werkt nog aan een wetsontwerp. Dat gaat zoals gebruikelijk naar het parlement, dat de tekst ook zal voorleggen aan de vakbonden en andere betrokkenen.
De voorstellen stuiten nu al op veel kritiek. De werkgevers denken dat de staat de pensioenfondsen nooit zo efficiënt zal beheren als de private sector en misschien zelfs in de verleiding zal komen het opgespaarde geld voor andere doeleinden uit te geven. De werknemers die hun geld nu in de pensioenfondsen hebben zitten, vrezen dat ze er maar een deel van zullen terugzien als ze met pensioen gaan.