“Natuurbescherming in Latijns-Amerika kalft af door economische malaise”

“De milieuwetgeving is er in alle landen van Latijns-Amerika op vooruitgegaan,” stellen de onderzoekers van CLAES. Maar de uitvoering en het afdwingen van die normen blijft zwak en gaat er de laatste jaren zelfs op achteruit. Milieuwetten worden vaker overtreden en de overheid heeft problemen om de daders te identificeren en te bestraffen. Dat is volgens CLAES onder meer het gevolg van de economische recessie en de stijgende armoede in de regio.

De snelle ontbossing blijft een grote uitdaging voor Latijns-Amerika. Tussen augustus 2002 en augustus 2003 ging 23.780 vierkante kilometer van het Amazonewoud voor de bijl, en “de bossen in Paraguay en Bolivia worden even sterk belaagd,” aldus de studie. De meeste bomen moeten verdwijnen om plaats te maken voor weiland of voor soja-akkers. In Brazilië wordt dit jaar op 20 miljoen hectaren soja geteeld, bijna een verdubbeling in vergelijking met 1990. In Argentinië heeft de populariteit van de sojateelt even nefaste effecten. “Soja doet de duurzame veehouderij verdwijnen uit de pampa’s, en de veetelers wijken uit naar beboste streken die nu worden omgevormd tot nieuwe weilanden.”

De onderzoekers van CLAES hebben ook kritiek op een Peruaans project om aardgas uit te voeren naar de VS. Het gas wordt gewonnen in een kwetsbaar deel van het Peruaanse Amazonegebied, en moet via een pijpleiding door andere fragiele ecosystemen naar de kust gestuwd worden, waar het vloeibaar zal worden gemaakt om het met schepen verder te kunnen vervoeren. De installatie om het gas vloeibaar te maken, komt vlak bij het enige kustreservaat dat Peru rijk is. Volgens CLAES tekent zich hier een nieuw patroon af dat zich ook in Bolivia herhaalt: aardgas wordt zo goedkoop mogelijk naar de kust gebracht om het van daar naar de geïndustrialiseerde wereld te kunnen uitvoeren. Milieuoverwegingen verdwijnen daarbij helemaal naar de achtergrond.

Vervuiling is niet de grootste zorg van de Latijns-Amerikaanse landen, stellen de onderzoekers van CLAES vast. De internationale Conventie over Persistente Organische Vervuilers (POP’s) die in mei van kracht werd, werd bijvoorbeeld maar geratificeerd door vier landen uit de regio - Mexico, Bolivia, Paraguay en Uruguay. POP’s als PCB’s, DDT en dioxines zijn schadelijke stoffen die nauwelijks afgebroken worden in het milieu.

Intussen doemt het spook van de klimaatverandering steeds dreigender op in Latijns-Amerika. In vijf landen – Argentinië, Bolivia, Chili, Ecuador en Peru -worden de gletsjers in de Andes duidelijk kleiner; ook de ijslagen in Patagonia, in het uiterste zuiden van het continent worden dunner.

Maar CLAES ziet ook enkele lichtpuntjes. De oliegigant ChevronTexaco is in oktober 2003 in Ecuador voor de rechter gedaagd in verband met de massale vervuiling die Texaco in de jaren 70, 80 en 90 zou veroorzaakt hebben bij olieboringen in het Ecuadoraanse oerwoud. De zaak, die is aangespannen in naam van 30.000 Ecuadoraanse indianen die lijden onder de gevolgen van de vervuiling, werd in 2002 na een juridische uitputtingsslag van bijna tien jaar door een Amerikaanse rechtsbank doorverwezen naar Ecuador. Volgens CLAES schept de procedure een precedent waaruit slachtoffers van andere milieumisdrijven in de regio moed kunnen putten en dat grote bedrijven kan aanzetten voorzichtiger om te springen met het milieu.

Daarnaast looft CLAES het initiatief om in het Amazonewoud een netwerk van beschermde gebieden op te richten. Reservaten in de Braziliaanse deelstaten Amazonas en Acre zullen verbonden worden met gelijkaardige gebieden in Peru en Bolivia, via samenwerkingsprogramma’s tussen de betrokken landen en plaatselijke besturen. Ook internationale organisaties schragen het initiatief. De reservaten zullen gemeenschappelijk beheerd worden. (PD)