Niet alles rozengeur en maneschijn in Ecuador

De bloemenindustrie is een boomende business in het Zuid-Amerikaanse Ecuador. In het land zijn er meer dan vierhonderd plantages te vinden, goed voor 40.000 rechtstreekse en 500.000 onrechtstreekse arbeidsplaatsen. De meeste bedrijven nemen het meestal niet te nauw met de bestaande arbeidswetten.
De werknemers moeten bijvoorbeeld dag na dag vijftien uur per dag werken en dat voor maanden na elkaar. Silvia Espin, van de Ecuadoraanse tak van de Kristelijke Arbeiders-jongeren (JOC), heeft negen maanden meegedraaid in zo’n plantage om de mensen die ze vertegenwoordigd beter te begrijpen. ‘Het zijn zeer ongezonde arbeidsomstandigheden. De velden worden besproeid met pesticiden, maar de werknemers hebben niet de gepaste uitrusting om zich tegen het gif te beschermen.’
‘Bovendien staan de keukens waarin het eten voor de werknemers bereid wordt naast de velden die besproeid worden. Volgens de wet moet er een veilige afstand tussen de velden en de keukens zijn, maar de meeste bedrijven respecteren dat niet.’
‘Met het aantreden van president Correa in 2007 zijn er al dingen verbeterd. Hij heeft er voor gezorgd dat er een 40-urige werkweek ingesteld is. Jammer genoeg blijven de bedrijven de wetten schaamteloos overtreden’, vertelt Espin.

Lonen

‘Niet enkel zijn de arbeidsomstandigheden zeer slecht, de verloning gebeurt ook niet volgens de wet. De gepresteerde overuren worden zo goed als nooit uitbetaald. Volgens de bedrijven wordt dat vergoed door de transportkosten, het eten en de sociale zekerheid. Iets dat overigens ook onwettelijk is. De bedrijven betalen bovendien geen sociale zekerheid aan de overheid, zodat de werknemers nog eens in de kou blijven staan.’
‘De werknemers verdienen zo’n 170 tot 210 dollar per maand, maar er is veel discriminatie. Mannen worden dikwijls meer betaald voor minder werk. Weekendwerk wordt, ondanks de richtlijnen van de overheid, nog altijd niet dubbel betaald.’

Labels

Bloemen zijn het derde belangrijkste exportproduct van Ecuador, na petroleum en bananen. Het zijn vooral westerse landen die invoeren: Verenigde Staten, Nederland, Duitsland en Rusland.
‘Om naar bepaalde landen te mogen uitvoeren zijn speciale “labels” nodig, bijvoorbeeld het Flower Label Program. Bedrijven moeten aan een vijftiental voorwaarden voldoen voordat ze het toegekend krijgen. Het gaan niet enkel om kwaliteitsvoorschriften, maar ook over betere arbeidsomstandigheden’, aldus Espin
De labels zijn echter maar een druppel op een hete plaat: van de vierhonderd bloemenbedrijven in het land, hebben er een twintigtal het label of hebben een aanvraag ingediend. Bovendien exporteren de bedrijven dan meer naar landen die zo’n label niet eisen.

Concurrentie

Traditioneel werden veel bloemen geteeld in Latijns-Amerika vooral in Ecuador en Colombia. Een paar jaar geleden werd ook in Afrika begonnen met het op grote schaal telen van bloemen. Kenia en Zimbabwe zijn nu koplopers op het Afrikaanse continent.
‘De concurrentie van de Afrikaanse landen zorgt er voor dat de Ecuadoraanse bedrijven hun werknemers nog harder laten werken. Veel werknemers zijn bang dat het bedrijf zal verhuizen en dat ze hun werk zullen verliezen. Ondanks de slechte omstandigheden is het een bron van inkomsten voor velen. Vooral mensen met weinig of geen opleiding kunnen er aan de slag.’

Vrouwenberoep

Opvallend is ook dat ongeveer zeventig procent van de werknemers vrouwen zijn. Silvia Espin heeft daar een verklaring voor: ‘Het werken met bloemen vraagt veel finesse omdat de bloemen zeer delicaat zijn en daar zijn vrouwenhanden uitermate geschikt voor. Bovendien laten vrouwen zich over het algemeen makkelijker doen. Mannen die uitgebuit worden zullen sneller opstappen.’
‘Zwangere vrouwen blijven bovendien heel lang werken, tot enkele dagen voor de bevalling. Wanneer het kind geboren is, nemen ze het vaak zonder extra bescherming mee naar de plantages. Daarnaast werken er ook kinderen, vanaf veertien jaar, op de plantages wat uitdrukkelijk verboden is volgens de Ecuadoriaanse wet.’
Toch ziet Silvia Espin de toekomst vol vertrouwen tegemoet: ‘Er zijn veranderingen bezig over heel Latijns-Amerika, niet enkel in Ecuador. Vroeger hadden de mensen angst om te reageren omdat ze vervolgd werden. Nu zijn er veel meer mensen die ertegenin gaan. Vooral vrouwen komen nu meer op voor hun rechten en wij moeten dat blijven ondersteunen.’