Niet VN maar lidstaten Veiligheidsraad dragen schuld corruptie Olie-voor-Voedselprogramma

De Verenigde Naties liggen al diverse maanden onder vuur vanuit met name de VS, omdat ze de corruptie en omkopingspraktijken door de vingers zouden hebben gezien bij het Olie-voor-Voedselprogramma. Dat programma liet Irak van 1996 tot 2003 toe om ondanks een internationaal embargo een bepaalde hoeveelheid olie te exporteren in ruil voor voedsel en medicijnen.

Maar de verantwoordelijkheid voor de schandalen ligt niet bij VN Secretaris-Generaal Kofi Annan of bij het VN-secretariaat, maar bij de VN-lidstaten die toezagen op de dodelijke sancties tegen Irak, reageert voormalig VN-coördinator voor humanitaire zaken in Irak Denis Halliday. Ook de VS hoort in die visie bij de verantwoordelijken.

Elk contract, al het smeergeld en elk vat olie dat Turkije, Syrië en Jordanië is binnengesmokkeld, is immers geregistreerd door Amerikaanse satellieten, zegt Halliday. Bovendien zou de Koerdische leider Massoud Barzani, een bondgenoot van de VS en Groot-Brittannië, miljoenen dollars hebben verdiend met illegale transporten van olie en gas naar Turkije. Amerikaanse oliemaatschappijen, die indirect zowat 40 procent van de Iraakse olie via het Olie-voor-Voedselprogramma hebben gekocht, hebben het smeergeld betaald, aldus Halliday.

De uitspraken van Halliday komen op een moment dat de subcommissie van de Amerikaanse Senaat bekendmaakte dat de regering van Saddam Hoessein meer dan 16 miljard euro illegaal heeft verdiend aan het Olie-voor-Voedselprogramma. In oktober stelde Charles Duelfer, Amerikaans wapeninspecteur in Irak, in een rapport al dat Saddam bijna 8,5 miljard euro aan het programma zou hebben verdiend. Volgens Duelfer heeft de VN-functionaris Benon Sevan zelfs 13 miljoen olievaten van Saddam ontvangen. Sevan ontkent die beschuldigingen.

De Amerikaanse senaatscommissie die de schandalen onderzoekt, heeft Kofi Annan er ook van beschuldigd de toegang tot VN-beamten en interne auditrapporten te blokkeren.

De VN maakt dat soort informatie niet openbaar aan één particuliere lidstaat, reageerde Paul Volcker dinsdag. De Amerikaan staat aan het hoofd van een onafhankelijk comité dat door de VN Veiligheidsraad is opgezet om de schandalen van het Olie-voor-Voedselprogramma te onderzoeken. Tegen de zomer van 2005 moet Volckers onderzoek afgerond zijn.

In principe zou alles wat de VN doen absoluut transparant moeten zijn, zegt Phyllis Bennis van het Institute for Policy Studies in Washington. De VN zouden de documenten van het Olie-voor-Voedselprogramma dus openbaar moeten maken. Het probleem is dat de Amerikaanse senaatscommissie niet vraagt dat alle VN-documenten publiek toegankelijk zouden gemaakt worden, maar ze wil een gepriviligeerde toegang die andere regeringen niet zouden krijgen.”

“Als al de relevante VN-documenten van het Olie-voor-Voedselprogramma openbaar zouden gemaakt worden, zouden we zien dat het de machtigste VN-lidstaten, in het bijzonder de VS en Groot-Brittannië, zijn die in de eerste plaats verantwoordelijk zijn voor de smeergeld- en smokkelschandalen van het Olie-voor-Voedselprogramma, zegt ook Bennis.(KC/ADR)