Nieuwe boswet moet Braziliaans Amazonewoud redden

De nieuwe wet laat de overheid toe openbare bosgebieden tot 40 jaar in concessie te geven aan ondernemingen, niet-gouvernementele organisaties en lokale gemeenschappen die het woud duurzaam willen exploiteren. De controle op wat er zich afspeelt in de openbare bossen wordt opgedreven, en er komt ook een nieuw fonds om duurzaam bosbeheer te stimuleren. Niet alle concessiehouders zullen in de eerste plaats bomen omhakken: sommigen krijgen de toelating om fruit, geneeskrachtige plantendelen, hars en honig te verzamelen - activiteiten die meer opbrengen in wouden die intact blijven.

De voorstanders hopen dat de nieuwe regels de teruggang van de kaalkap in het Amazonewoud bestendigen. Vorig jaar nam de oppervlakte Amazonewoud die voor de bijl ging voor het eerst sinds vele jaren duidelijk af.

Minister van Milieu Marina Silva legde het wetsvoorstel over het beheer van de openbare bossen in Brazilië in februari vorig jaar voor, na een lang proces van discussies en raadplegingen met woudbewoners, de houtindustrie, milieubeschermers en wetenschappers. De tekst is al goedgekeurd door de Braziliaanse Kamer van Volksvertegenwoordigers, die het voorstel op sommige punten wel afzwakte. De maximale duur van de concessies werd bijvoorbeeld teruggeschroefd van 60 tot 40 jaar. Nu moet alleen de Senaat nog groen licht geven.

Tegenstanders achten de kans klein dat de nieuwe boswet het verschil zal maken. Gelijkaardige experimenten in Afrika en Azië hebben de kaalslag niet gestopt en de situatie van de mensen die in de bossen leven niet verbeterd, zegt Niro Higuchi, een expert van het Nationaal Instituut voor Onderzoek van het Amazonegebied (INPA).

De achilleshiel van de nieuwe wet is dat illegaal gekapte bomen veel goedkoper blijven dan duurzaam geproduceerd hout, zegt journalist Washington Novaes, een andere criticus. Novaes is een voormalige milieuminister van het Federaal District, de regio waarin de hoofdstad Brasilia ligt. De natuur in het Amazonegebied is bovendien extreem verscheiden, vult Novaes aan, wat duurzame exploitatie op relatief kleine oppervlaktes nog minder rendabel maakt.

Het is ook de vraag of de nieuwe regels kunnen afgedwongen worden in het eindeloze Amazonegebied. Met de bestaande wetten kreeg de overheid ook niet echt greep op de grootschalige kaalkap en de talrijke bosbranden die ze al lang probeert tegen te gaan.

Maar veel houtvesters en houtverwerkende bedrijven staan achter het wetsvoorstel. Ondernemingen die de wet willen respecteren, hebben deze regelgeving nodig om het te kunnen opnemen met concurrenten die in de illegaliteit werken, staat er in een manifest dat de betrokken ondernemersverbanden in december samen met milieuorganisaties, inheemse groepen en sociale bewegingen ondertekenden.

Duurzaam bosbeheer heeft nood aan stabiele voorwaarden en langdurige zekerheden, wat de investeringen renderen pas na tientallen jaren, legt Adalberto Veríssimo uit, een bosbouwkundige van het Instituut van Mens en Milieu in het Amazonegebied (Imazon). Veríssimo hoopt dat de nieuwe boswet vooral de eigendomsverhoudingen in grote delen van het Amazonegebied zal rechtzetten, volgens hem een belangrijk uitgangspunt voor een leefbare bosbouw. In veel openbare bossen eigenen grote veetelers of houtvesters zich nu geregeld grote lappen grond toe. Ze vervalsen documenten en hakken zo snel mogelijk alle bomen om, om hun aanspraken kracht bij te zetten. Eventuele bewoners worden met geweld verdreven.

Dat duurzame bosbouw economisch haalbaar is, bewijzen talrijke studies en concrete ervaringen in proefprojecten, zegt Guilherme de Carvalho, technisch directeur van de Vereniging van Houtexporterende Bedrijven van de deelstaat Pará (AIMEX). Brazilië mag zich niet laten ontmoedigen door mislukte experimenten in het buitenland, vindt de Carvalho. Consumenten worden zich wereldwijd steeds meer bewust van het belang van natuurbeheer, en Brazilië heeft een veel strengere milieuwetgeving dan veel andere landen.

Momenteel wordt bijna de helft van het hout dat houtvesters wegvoeren uit het Amazonegebied, illegaal gekapt. De voorstanders van de nieuwe boswet hopen dat de nieuwe aanpak dat aandeel binnen tien jaar sterk kan terugdringen. (PD)