Nieuwe grondwet geeft Birmaanse leger straffeloosheid

In een aantal artikelen legitimeert de junta haar rol als hoogste politieke autoriteit in het verarmde land. Met dergelijke clausules wordt de beloofde democratisering betekenisloos, zegt de oppositie.

Immuniteit

De Birmaanse Raad van Advocaten (BRA) en het Amerikaanse Global Justice Centre (GJC) hebben het regime maandag openlijk veroordeeld omdat het met dit voorstel vervolging wil ontwijken. Ze zijn met name bezorgd over artikel 445, dat stelt: “Er zal geen wettelijke actie worden ondernomen tegen hen (zowel individuen als groepen die lid zijn van de SLORC en de SPDC) die officieel hun taken hebben uitgevoerd in overeenstemming met hun verantwoordelijkheden.” SLORC en SPDC zijn de officiële namen van de militaire regering: Staatsraad voor Herstel van Orde en Recht en (sinds 1997) Staatsraad voor Vrede en Ontwikkeling.

“Die clausule biedt de junta immuniteit voor alle mensenrechtenschendingen die ze sinds 1988 heeft begaan”, zegt Aung Htoo, algemeen secretaris van de BRA. “Wat hebben de slachtoffers van het geweld aan deze grondwet? Niets.” Volgens Htoo ondermijnt het voorstel de hoop van een overgang naar een democratisch bestel. “Een grondwet voor een post-conflictsamenleving moet recht spreken en prioriteit geven aan echte nationale verzoening. Zoals in Zuid-Afrika. Maar deze grondwet biedt weinig om uit de conflicten te komen.”

Regionalisering

Etnische leiders van Birmaanse gemeenschappen zijn boos dat de beloofde regionale wetgevende vergaderingen in werkelijkheid weinig te zeggen krijgen. De grondwet bepaalt dat er 14 vergaderingen komen in gebieden waar niet-Birmaanse volken wonen, wat op zich een historische stap is in een land dat decennialang is verscheurd door bloedige afscheidingsbewegingen. “De junta mag echter een kwart van de leden aanwijzen, en de belangrijkste minister”, zegt David Taw, algemeen secretaris van de Raad van Etnische Nationaliteiten. Ook is de ruimte voor een eigen economische activiteit beperkt gebleven. “Dit is een tegenslag voor onze hoop op een federaal staatsbestel. Dit zal de burgeroorlog niet beëindigen.”

De oude grondwet uit de socialistische tijd is na de coup van 1988 in de prullenmand verdwenen. Sinds die tijd heeft het regime geen wettelijke legitimatie. In 1990 werd de junta weggestemd en kozen de kiezers massaal voor de Nationale Liga voor Democratie van Aung San Suu Kyi, maar de generaals bleven aan de macht onder het voorwendsel een overgangsgrondwet te maken. Daar hebben ze nu vijftien jaar aan geschreven.

Er is ook een verbetering ten opzichte van de oude grondwet te melden: er wordt een meerpartijenstelsel beloofd. “Maar het leger heeft er wel voor gezorgd dat amendementen van die partijen op de grondwet er moeilijk zullen doorkomen”, zegt Aung Naing Oo, een politieke analist die in ballingschap in Thailand leeft. “Het conflict zal doorgaan zonder uitzicht op verandering of verbetering.”

De junta is er intussen gerust op dat ze de best mogelijke grondwet heeft opgesteld. “Het is de verantwoordelijkheid van alle burgers om dit goed te keuren. Iedereen die ons nationale belang wil dienen, moet voor stemmen”, schrijft ze op de voorpagina van een staatskrant.