Nieuwe grondwet verdeelt Bolivia

Toen president Evo Morales begin 2006 aan de macht kwam, kondigde hij meteen verkiezingen aan om een wetgevende vergadering samen te stellen die de grondwet zou herschrijven. De nieuwe grondwet moest economische gelijkheid en sociale rechtvaardigheid brengen in Bolivia, het armste land in Latijns-Amerika, waar de inheemse bevolking lang gemarginaliseerd is.
Om het lijden van de inheemse bevolking te illustreren, gaf Morales het voorbeeld van zijn moeder die niet toegelaten werd op het centrale plein in Oruro, waar hij als kind opgroeide.
De conservatieve oppositie, die het allesbehalve begrepen heeft op de nieuwe grondwet, boycot de wetgevende vergadering. De oppositie ijvert voor regionale autonomie om meer controle te krijgen op de natuurlijke rijkdommen in de oostelijke provincies.
Op een haastig bijeengeroepen meeting in Oruro, op 250 kilometer van de hoofdstad La Paz, keurden 163 van de 255 leden van de wetgevende vergadering zondag alle artikels goed. Dat gebeurde in een marathonzitting van 17 uur onder bewaking van mijnwerkers, boeren en arbeiders die Morales steunen. De vergadering werd op het laatste moment verplaatst omdat gewelddadige rellen verdere bijeenkomsten in de stad Sucre onmogelijk hadden gemaakt.
In het oosten van het land blijft het verzet tegen Morales en de nieuwe grondwet intussen groeien. De gouverneurs van de vijf provincies, Rubén Costas van Santa Cruz, Mario Cossío van Tarija, Ernesto Suárez van Beni, Leopoldo Fernández van Pando en Manfred Reyes Villa van Cochabamba, hebben zich verenigd in de oppositiebeweging ‘Consejo Nacional Democrático’ (CONALDE). In de steden Santa Cruz, Trinidad, Tarija en Cobija zijn hongerstakingen uitgebroken en de roep om meer autonomie klinkt steeds luider. In Santa Cruz, Beni, Pando en Tarija sprak de bevolking zich in 2006 in een referendum al uit voor autonomie.
Bolivia, een land met 9,2 miljoen inwoners, is in grote lijnen te verdelen tussen de westelijke hooglanden waar de grotendeels verarmde inheemse bevolking woont en de oostelijke departementen, waar het grootste deel van de natuurlijke rijkdommen en de landbouw gesitueerd zijn. De bevolking in het oosten van het land is grotendeels van Europese (Spaanse) afkomst.
De nieuwe grondwet definieert Bolivia als een verenigd, onafhankelijk en gedecentraliseerd land en erkent de autonomie van de inheemse gemeenschappen, net als hun taal, wereldbeeld, mythes, mondelinge overlevering en tradities. Het is de eerste keer sinds het ontstaan van Bolivia, 182 jaar geleden, dat die juridisch erkend en beschermd worden.
Van de 411 artikels in de nieuwe grondwet moet er nog maar één goedgekeurd worden door de kiezers in een referendum: de bepaling hoeveel land een individu mag vergaren, vijfduizend of tienduizend hectare. Ook die bepaling krijgt sterke tegenstand, ditmaal van de grootgrondbezitters. Volgens het ontwikkelingsprogramma van de Verenigde Naties bezitten amper 100 families in Bolivia zo’n 25 miljoen hectare land, terwijl twee miljoen kleine boeren het moeten doen met vijf miljoen hectare.
Eenmaal de kiezers beslist hebben hoeveel land iemand mag bezitten, gaat de nieuwe grondwet nog één keer ter stemming voorgelegd aan de wetgevende vergadering, waarna de bevolking er zich in een referendum definitief over kan uitspreken.