Nieuwe IMF-baas gevangen tussen Noord en Zuid

Kahn (58), een Franse socialist en voormalig minister van Financiën, beloofde tijdens zijn job-interview dat hij de invloed van de ontwikkelingslanden zou vergroten en dat hij leningen aantrekkelijker zou maken. Maar tegelijk staat hij onder druk van grote aandeelhouders, die hun macht willen behouden en de kostenstructuur van het IMF willen afslanken.
Er is al een hervorming bezig om het beheer van het IMF beter af te stemmen op de huidige verdeling van de economische macht in de wereld, die totaal verschillend is van de situatie toen het fonds 63 jaar geleden opgericht werd. Landen als China, Zuid-Korea, Mexico en Turkije hebben al een groter aandeel in het IMF gekregen en er zijn plannen om ook andere ondervertegenwoordigde economieën meer armslag te geven.
Maar een aantal invloedrijke ontwikkelingslanden, verenigd in de G24, hebben de verder voorstellen de nu op tafel liggen al afgedaan als “’ontgoochelend en onaanvaardbaar”. Ze vragen een aanzienlijke uitbreiding van het aandeel van opkomende economieën, die niet ten koste van kleinere ontwikkelingslanden mag gaan.
Maar die eisen liggen dan weer erg moeilijk bij landen als Frankrijk en Groot-Brittannië, die vrezen dat ze dan onder China zullen terechtkomen in de pikorde. China is momenteel de vierde grootste economie ter wereld na de VS, Duitsland en Japan. De Europese landen hebben samen dertig procent van de stemmen en geven die macht niet graag uit handen. Voor de Verenigde Staten, die zeventien procent hebben, geldt hetzelfde.
Onder de huidige regels moet een voorstel in het uitvoerend bestuur van het IMF een meerderheid halen op basis van de aandelenverdeling. De ontwikkelingslanden willen van die regeling af omdat Afrika bijvoorbeeld amper vijf procent van de stemmen vertegenwoordigt.
Een mogelijke uitweg is een systeem van zogenaamde ‘dubbele meerderheid’, waarbij er niet alleen een meerderheid gehaald moet worden op basis van het aandelensysteem, maar ook een meerderheid van het aantal landen, ongeacht de grootte van hun aandelen.
Het gaat daarbij volgens de ontwikkelingslanden niet enkel om meer politieke macht: “Een internationaal instituut is niet geloofwaardig als het enkel door de rijke landen beheerd wordt,” zegt Oscar Tangelson, de Argentijnse onderminister van Economie die de G24 voorzat bij de laatste IMF-bijeenkomst.
Ook de financiële gezondheid van het IMF staat op het spel. Het fonds gaat in het rood nu ontwikkelingslanden steeds vaker kiezen voor alternatieve financieringsmethoden. De rijke aandeelhouders eisen dat het instituut afslankt en het personeelsbestand van 2600 medewerkers inkrimpt.
Aziastische en Latijns-Amerikaanse landen die tijdens de financiële stormen van het vorige decennium geld leenden van het IMF, hebben intussen reserves aangelegd zodat ze bij een volgende crisis niet opnieuw moeten aan kloppen bij het fonds, dat strenge begrotingsregels en economische liberalisering oplegt. Ook de arme ontwikkelingslanden gaan vaker elders lenen. Zo steunen Chinese banken publieke en private initiatieven van Nigeria tot Angola.
Strauss-Kahn vindt dat het IMF in die landen een andere rol kan spelen door ‘meedogenloos de waarheid te vertellen’. “Als landen geen enkele controle over hun economisch beheer willen afstaan, dan moet het IMF gebruik maken van de kracht van analyse en overtuiging,” zei hij.
Daar zijn de rijke en arme landen het overigens wel roerend over eens: het IMF moet zich meer toeleggen op de analyse van de economieën van de lidstaten en het globale financiële systeem om stabiliteit te waarborgen. Maar over wie dan precies gecontroleerd moet worden, lopen de meningen uiteen.
De landen van de G24 roepen het IMF op om meer controle uit te oefenen op de geïndustrialiseerde landen, en evenveel nadruk te leggen op hun kwetsbaarheden als op die van de opkomende economieën. Tangelson wees er daarbij op dat de recente problemen op de globale financiële markten niet veroorzaakt zijn in de ontwikkelingslanden, maar in de VS.