Nieuwe premier onderzoekt haalbaarheid mega-rivierenproject

Tijdens een rondreis in de door overstromingen getroffen oostelijke staat Bihar vorige week, zag oud-premier Atal Bihari Vajpayee de kans schoon om steun te vragen voor het ambitieuze project. Het megaproject, waarmee maar liefst 120 miljard dollar gemoeid is, moet een einde maken aan de telkens terugkerende droogtes en overstromingen in het land. Buurlanden als Nepal en Bangladesh, evenals verschillende Indiase staten, hadden grote bezwaren tegen de plannen. Nadat Vajpayees rechtse hindoepartij BJP in mei de verkiezingen verloor, kwam ook het project op een laag pitje te staan.

Maar liefst dertig rivieren zouden door het project worden ingedamd. Ook de Ganges en de Brahmaputra, de twee rivieren die door hun extreem hoge stand de huidige overstromingen veroorzaakten. Daardoor verdronken meer dan duizend mensen in Bangladesh en de Indiase staten Bihar, Assam en West-Bengalen.

Intussen bleven de moessonregens uit in grote delen van het noordwesten van India, waardoor de oogst in de belangrijkste landbouwstaten, Punjab en Haryana, dreigt te mislukken. In de westelijke staten Rajasthan, Gujurat en Maharastra en het zuidelijk gelegen Andhra Pradesh, is het juist te nat.

Nu Vajpayee en de BJP niet meer aan de macht zijn, wordt door diverse ambtenaren en andere betrokkenen geprobeerd het project op de agenda te houden. Eind mei waarschuwden wetenschappers uit Gujarat, een staat die door de BJP bestuurd wordt, dat het rivierenverbindingsproject zo snel mogelijk in gang gezet moet worden, om te voorkomen dat er ernstige watertekorten ontstaan in het land.

Volgens de wetenschappers, S.K. Gupta en R.D. Deshpande, kan transport van water tussen bassins, zoals de regering Vajpayee wilde, jaarlijks 174 kubieke kilometer van het zo broodnodige water opleveren. Andere experts, waaronder Ramaswamy Iyer, oud-secretaris op het ministerie van Waterzaken, zijn tegen het project. ”Wat we in de ene regio doen om overstromingen tegen te gaan, heeft geen invloed op de watertekorten elders,” meent Iyer. ”Bij de aanpak moeten methodes gebruikt worden die rekening houden met specifieke regionale problemen,” zegt hij.

Volgens Iyer kan een tragedie zoals in Bihar alleen worden voorkomen door de omstandigheden en de activiteiten in de overstroomde gebieden te veranderen, niet door dammen en dijken aan te leggen. Dat laatste gebeurt al sinds de Britse koloniale tijd. De overstromingen in Bihar keren elk jaar terug. Doorgaans zijn ze het gevolg van dijkbreuken.

Iyer is nog sceptischer over transport van water over lange afstanden. ”Om de overstromingen enigszins te beperken, moeten de waterstromen op zo grote schaal worden omgeleid dat het technisch bijna niet haalbaar is,” aldus Iyer.

Nog zwaardere kritiek kwam niet-gouvernementele organisaties (ngo’s), die in plaats van de megaprojecten liever kleinschalige, goed hanteerbare projecten zien, zoals kleine dammen en wateropslagen.

Als gevolg van alle oppositie, loopt de nieuwe Indiase premier Manmohan Singh een stuk minder warm voor het rivierenproject dan zijn voorganger Vajpayee. Singh heeft opdracht gegeven tot een uitgebreide studie naar de technische en economische aspecten van het project. Hij wil eerste de uitkomsten daarvan afwachten, alvorens een besluit te nemen.

Bangladesh is tegenstander van het unilaterale Indiase plan om het water uit de Brahmaputra, die zijn oorsprong heeft in Tibet, te verdelen via nieuw aan te leggen kanalen. In plaats van een unilaterale benadering, wil Bangladesh een waterbeheerplan waarbij naast China, Bhutan en Nepal betrokken worden.

Sudhirendra Sharma, voorheen waterexpert bij de Wereldbank en nu werkzaam bij de Ecological Foundation in Delhi, ziet wel iets in het voorstel van Bangladesh. ”Tot nu toe heeft India met elk van de buurlanden afzonderlijk gesproken, maar die bilaterale benadering is volstrekt inadequaat gezien de complexiteit van het ecosysteem in het Ganges-Brahmaputrabassin,” zegt Sharma.

Minster Tarum Gogoi van Assam heeft al een beroep gedaan op Singh om in gesprek te gaan met Bhutan en China. Gogoi denkt dat overstromingen in zijn staat een gevolg zijn van de bouw van een reservoir in Buthan. Daardoor verziltte de rivier, waardoor de Ganges en de Brahmaputra overstroomden. Gogoi legde de schuld ook bij de ontbossing en bovengrondse erosie in China en Birma.

De deelstaatminister betwijfelt of Singh de druk om het megaproject uit te stellen, lang kan weerstaan. ”Er is geen gebrek aan ingenieurs die een lange lijst met voordelen kunnen opsommen, aan economen die de verdiensten voor de armen bejubelen en aan gewiekste bureaucraten die niet kunnen wachten om contractanten en zichzelf te bevoordelen,” aldus Sharma. (JS/MM)