Nieuwe VS-president kan vier doorbraken forceren in buitenlandbeleid (analyse)

In Washington groeit het geloof dat de oplossing voor de problemen in het Midden-Oosten en Centraal-Azië een veel ruimere en bredere aanpak vergen dan tot nu toe werd aangenomen. Generaal David Petraeus gaat daar al van uit. Als hoofd van het Central Command is hij sinds kort bevoegd voor de Amerikaanse militaire acties in het Midden-Oosten en Centraal-Azië.
“We moeten de regio als geheel bekijken: we mogen niet naar Afghanistan kijken zonder te denken aan Pakistan en Iran. Ook andere landen in de regio die betrokken zijn in de conflicten moeten rond de onderhandelingstafel geroepen worden. Ik heb het over Saoedi-Arabië, de Golfstaten en zelfs de leiders van Libanon”, zei Petraeus in september aan de New York Times.
Petraeus onderneemt ook pogingen om zijn plan uit te voeren. Hij verzocht vorige week om een gesprek met de Syrische president Bashar Al-Assad. Op Assad rust al drie jaar een Amerikaanse diplomatieke boycot. Petraeus’ verzoek werd afgewezen door het Witte Huis. Maar de nieuwe president kan zich laten inspireren door Petraeus. De plannen liggen klaar. 

Iran en Afghanistan

Iran is het eerste land waar een nieuwe aanpak tot resultaten kan leiden. Volgens de golfexperts Flynt en Hillary Mann Leverett moet Washington Teheran een ruil voorstellen die moeilijk te weigeren is. De VS zouden de veiligheid van de Islamitische republiek garanderen, hun bilaterale relaties met het land normaliseren en een plan voor regionale veiligheid uitwerken. Dat plan moet ook Irak en Afghanistan opnemen in een regionale veiligheidsstructuur. In ruil zou Teheran zijn nucleaire plannen opbergen en de steun aan Hezbollah en Hamas stopzetten.
Afghanistan en Pakistan kunnen het tweede luik vormen van een nieuw beleid. De Pakistaanse journalist Ahmed Rashid en professor Barnett Rubin van de New York University stelden onlangs in het invloedrijke magazine ‘Foreign Affairs’ een nieuwe strategie voor. De VS en hun Navo-bondgenoten moeten verzoeningspogingen van de Afghaanse en Pakistaanse regering met de talibanrebellen ondersteunen, op voorwaarde dat de taliban alle banden met al-Qaida en andere internatonale terroristische organisaties doorsnijden.
Tegelijk moet Washington “stabiliteit in Afghanistan mogelijk maken door de oorzaken van de Pakistaanse onveiligheid aan te pakken.” Die houden verband met de gespannen verhouding met India, maar ook met de relaties met China, Rusland en Iran. Deze landen moeten betrokken worden in de onderhandelingen om het hoofd te bieden aan de interne problemen van Pakistan.

Irak en Israël

Voor Irak, het derde knelpunt, is al langer een alternatief plan klaar. Twee jaar geleden stelde de Iraq Study Group (ISG) haar ‘Nieuw Diplomatiek Initiatief’ voor. De ISG had de taak een plan te bedenken voor de terugtrekking van Amerikaanse troepen uit Irak, gespreid over een periode van 15 maanden. De studiegroep stelde een integraal onderhandelingskader voor het Midden-Oosten voor.  Daarbij benadrukte de groep het belang van Syrië en Iran. Voor het plan zou steun kunnen worden gevonden bij de VN, de EU en andere wereldmachten buiten de regio. Het zou de veiligheidsproblemen van Iraks buren aanpakken en hen ontmoedigen het geweld tussen de verschillende bevolkingsgroepen in Irak te steunen.
De Amerikaanse president George W. Bush negeerde de aanbevelingen. Twee jaar later is er nog steeds geen sprake van verzoening. Het is mogelijk dat het plan van de ISG door de nieuwe president van onder het stof zal gehaald worden.
Ten slotte stelde het ‘Nieuw Diplomatiek Initiatief’ ook een integrale oplossing voor het Arabisch-Israëlische conflict voor, die niet enkel focust op de Palestijnse gebieden maar op alle Arabische buren van Israël. Bush ondernam een poging om tot een vredesverdrag tussen Israëli’s en Palestijnen te komen, maar heeft de door Turkije voorgestelde gesprekken tussen Israël en Syrië nauwelijks aangemoedigd.
De afgelopen maand hebben Israëlische politici hun Arabische buren opgeroepen om het vredesinitiatief van de Arabische Liga uit 2002 nieuw leven in te blazen. Bovendien heeft Saoedi-Arabië Israël voorgesteld alle relaties met de Arabische landen te normaliseren in ruil voor een terugkeer naar de internationaal erkende grenzen van voor 1967. Verder werd de oprichting van een Palestijnse staat voorgesteld, die de stad Jeruzalem zou delen met Israël. Ook deze onderhandelingen zullen in grote mate afhangen van de steun die de VS en andere wereldmachten leveren.

Tijd voor nieuwe problemen

Het nieuwe beleid zou meer internationale stabiliteit creëren, die de vermindering van de overzeese troepenmacht van de VS mogelijk zou maken. Daardoor zou de Amerikaanse regering het mes kunnen zetten in de 15 miljard dollar die ze maandelijks aan defensie uitgeeft. De troepenvermindering zou ook de vijandige uitstraling van de VS in de moslimwereld verhelpen.
Zo zou de nieuwe president zich kunnen concentreren op de financiële crisis en de economische problemen in de VS. De Amerikaanse bevolking maakt zich vooral zorgen over binnenlandse kwesties als de gezondheidszorg en de achteruitgang van de middenklasse. Dat zijn sleuteldossiers waar de nieuwe president zich ook over zal moeten buigen.