Nigeria moet op eieren lopen bij volkstelling

Vorige maand besliste de Nigeriaanse Nationale Staatsraad, een orgaan dat bestaat uit de president, de gouverneurs van de 36 deelstaten en enkele voormalige presidenten, dat het formulier voor de volkstelling geen vragen zal bevatten over de religie of de etnische afkomst van de ondervraagden. Dit besluit kwam er nadat Ahmed Makarfi, gouverneur van de noordelijke staat Kaduna, had gedreigd de volkstelling te boycotten als deze vragen aan bod zouden komen.

Tijdens een experiment van de Nationale Bevolkingscommissie eind vorig jaar om de bevolking te informeren over de census, voerde Makarfi al aan dat de publicatie van statistieken over godsdienst en etniciteit de bestaande religieuze en etnische verdeeldheid zou vergroten en zelfs aanleiding kan geven tot sociale onrust. De voorzitter van de Bevolkingscommissie, Samaila Makama, meent ook dat het veiliger zou zijn om in de telling geen aandacht te besteden aan religie en etnische afkomst.

Nigeria telt naar schatting ongeveer vijftig procent moslims en veertig procent christenen. De overige tien procent van de Nigerianen zijn aanhangers van andere religies. Het noorden van het land is overwegend islamitisch, in het zuiden leven meer christenen en animisten. In 2000 werd een aantal noordelijke staten opgeschrikt door conflicten tussen moslims en christenen toen in die gebieden de sharia, de islamitische wetgeving, werd ingevoerd. Naast de religieuze verdeeldheid kent Nigeria ook nog heel wat etnische verschillen, want het land telt ongeveer 250 verschillende etnische groepen.

Een van de meest bitsige etnische conflicten had plaats in 1967, toen de Ibo, de op twee na grootste bevolkingsgroep in Nigeria, vergeefs probeerden zich af te scheiden van de rest van het land. Sommige Ibo, die menen dat de regering hun groep discrimineert, zien in de volkstelling nu een mogelijkheid om statistieken te verzamelen waarmee zij hun eis voor een groter aandeel in de Nigeriaanse rijkdommen kunnen ondersteunen. Daarom dringen de gouverneurs van de zuidoostelijke deelstaten waar veel Ibo wonen, erop aan om in de volkstelling toch te peilen naar de etnische en religieuze overtuiging van de Nigerianen. En zij dreigen dan weer met een boycot van de telling als die punten niet aan bod zouden komen. Ook de Christelijke Nigeriaanse Vereniging wil dat de census rekening houdt met religie en etnische afkomst. Haar vertegenwoordigers dreigen eveneens met een boycot als dat niet gebeurt. De Verenigde Naties adviseren trouwens om dergelijke vragen altijd op te nemen in een volkstelling.

De vorige census in Nigeria dateert van 1991. Ook toen was er nogal wat onenigheid. Na afloop werden meer dan honderd rechtszaken aangespannen door groepen die de resultaten in twijfel trokken. Het aantal vertegenwoordigers dat een regio kan afvaardigen in het parlement en de hoeveelheid geld die een gebied krijgt van de centrale overheid, worden in grote mate bepaald door de bevolking die er woont. Daardoor zouden vele gemeenschappen bij vorige tellingen de cijfers hebben opgeblazen. Andere groepen die zich door die uitkomst benadeeld voelden, trokken daarop naar het gerecht.

Het probleem met Nigeria is dat we de gegevens van een volkstelling meer gebruiken voor het toekennen van inkomsten dan om te werken aan duurzame ontwikkeling, zegt Samaila Makama. De organisatoren van de telling van dit jaar willen nu het roer wat omgooien door niet alleen de mensen, maar ook de woningen in Nigeria te tellen. Bovendien zal de census nagaan of de mensen toegang hebben tot diensten als watervoorziening, elektriciteit en een telefoonverbinding.

Momenteel wordt het land opgedeeld in zogenaamde telzones, die de tellers tijdens de telling helemaal zullen doorkruisen. De census heeft plaats tijdens de laatste maanden van het jaar en zal naar schatting drie à vier dagen in beslag nemen. De hele operatie zou ongeveer 203 miljoen euro kosten. Het Britse Departement voor Internationale Ontwikkeling biedt hulp in de vorm van satellietbeelden om de perimeters van de telzones af te bakenen. De Europese Unie heeft steun toegezegd voor een bedrag van ongeveer 11,5 miljoen euro en ook het Bevolkingsfonds van de VN UNFPA en het Departement Internationale Ontwikkeling van de Verenigde Staten hebben hulp beloofd bij de volkstelling. (LD/PD)