Nigeriaanse armoedebestrijding smaakt naar chocolade

Ivoorkust, Ghana, Nigeria, Kameroen en een handvol andere Afrikaanse producentenlanden kunnen de internationale snoepindustrie theoretisch lamleggen door geen cacao meer op de markt te brengen. Maar ze hebben de financiële reserves niet om hun dominantie positie uit te spelen, en bovendien is er een overaanbod aan cacao op het internationale markt.

“De meest pragmatische manier om de hoeveelheid cacao die naar de internationale markt gaat te beperken, is de Afrikaanse consumptie opdrijven”, zegt Abiodun Falusi, professor Landbouweconomie aan de universiteit van Ibadan in het zuidwesten van Nigeria. Amper 2 procent van de Afrikaanse cacao wordt nu ter plaatste geconsumeerd, zegt de Voedsel- en Landbouworganisatie van de VN. Het leeuwendeel van de oogst gaat naar Europa en de VS. Daar worden dan ook de prijzen bepaald.

Die situatie drukt de cacaoprijs. Ook het grote aanbod op de wereldmarkt en ontevredenheid bij de Europese kopers over de kwaliteit van de Afrikaanse cacao houdt prijzen laag. Zoals veel andere grondstoffen werd cacao de afgelopen decennia bovendien steeds minder waard. Van 172 dollarcent per pond in 1977 daalde de cacaoprijs tot iets meer dan 40 dollarcent per pond in 2000. Sindsdien trokken de prijzen weer wat aan, tot iets meer dan 70 dollarcent per pond dit jaar.

Professor Falusi staat niet alleen met zijn analyse. Acht grote cacaoproducerende landen uit Afrika keurden in mei op een vergadering in het Nigeriaanse Abuja een resolutie goed die de Afrikaanse landen oproept de lokale consumptie van cacao op te drijven. Ze gaan het onderzoek naar nieuwe cacaoproducten aanmoedigen, willen de Afrikaanse bevolking voorlichten over de voedingswaarde en de gezondheidsaspecten van cacaodrankjes en allerlei levensmiddelen met cacaosmaak, en zullen vooral proberen de eet- en drinkgewoonten van de Afrikaanse jeugd in de gewenste richting te sturen.

Nigeria speelt een voortrekkersrol. Vorig jaar ging er een testprogramma van start om 2,5 miljoen schoolkinderen elke dag een kop chocola te serveren. Het drankje vormt een onderdeel van de gratis maaltijd die de kinderen krijgen, een lokmiddel om meer ouders hun kroost naar school te doen sturen.

“De introductie van chocola op school zal jongeren laten wennen aan dergelijke drankjes. Uiteindelijk komt er zo misschien ook een volwassen generatie die chocola drinkt”, oordeelde het comité voor Veralgemeend Lager Onderwijs in 2005 in een rapport.

Nigeria hoopt dat het binnen afzienbare tijd de helft van zijn cacaoproductie kan verwerken in drankjes en andere cacaoproducten die in eigen land worden geconsumeerd. Het Onderzoekscentrum Cacao in Ibadan heeft onder meer likeur, brood, verschillende soorten koekjes en room op basis van cacao of cacaoboter ontwikkeld. Maar het blijkt wel moeilijk de rechten op die nieuwe recepten te slijten aan investeerders, een essentiële voorwaarde om de nieuwe producten te commercialiseren.

De Afrikaanse markt voor al dat lekkers blijft voorlopig twijfelachtig. “De armoede in veel landen maakt er echte luxeproducten van”, zegt Angela Okisor, een landbouwanaliste in Lagos, de financiële hoofdstad van Nigeria. “Hoeveel kan een gemiddelde Nigeriaan uittrekken voor cacaodrankjes?” Volgens de VN moet ongeveer 70 procent van de Nigerianen rondkomen met minder dan een dollar per dag.

Volgens Falusi moet Nigeria in de eerste plaats investeren in de verwerking van zijn cacao. “Als we daar niet in slagen, zal de campagne om het binnenlands verbruik aan te zwengelen, nooit lukken.”

Optimistische Afrikanen dromen al van een situatie waarbij de Afrikaanse cacaoproducenten een even sterke greep hebben op de evolutie van de cacaoprijzen als de OPEC-landen op de olieprijzen. Maar experts temperen de verwachtingen. “Cacao is een landbouwproduct - de oogsten variëren en oncontroleerbare factoren als het weer of plagen spelen een grote rol”, waarschuwt Akinwale Ojo, algmeen secretaris van de Nigeriaanse Cacao-Associatie (CAN).

Ojo gelooft wel dat de Afrikaanse cacaoproducenten de goede weg zijn ingeslagen. Op hun vergadering in Abuja spraken de acht grote cacaolanden ook af “agressieve internationale campagnes” op te zetten om nieuwe afzetmarkten als China en India te ontsluiten en om de handel in cacaoproducten in Afrika te bevorderen.

Als die inspanningen vrucht afwerpen, varen miljoenen Afrikaanse boeren daar wel bij. “Meer dan twintig miljoen Afrikanen zijn direct of indirect afhankelijk van de cacaoteelt”, schat Adamu Bello, de Nigeriaanse minister van Landbouw en Plattelandsontwikkeling. MDG1 MDG2