Nog te veel beperkingen voor zelfstandige arbeid op Cuba

“Er is weerstand tegen de veranderingen die Raúl (Castro) wil doorvoeren en wat er met zelfstandig werk gebeurt, is daar een voorbeeld van”, zegt een deskundige die anoniem wil blijven.

De versoepeling op zelfstandige arbeid maakt deel uit van de economische hervormingen die de regering van Raúl Castro sinds vorig jaar doorvoert. De arbeid in overheidsdienst wordt fors afgebouwd. De zelfstandige arbeid wordt gestimuleerd, onder meer via belastingverlaging, een versoepeling in de woningverhuur, de mogelijkheid om goederen en diensten te verkopen aan staatsinstellingen, en de mogelijkheid om mensen in dienst te nemen.

Van september 2010 tot augustus 2011 is het aantal zelfstandigen in Cuba gestegen van 157.000 naar 333.206. Volgens de Cubaanse viceminister voor Financiën Meisi Bolaños Weiss overtreft dat de verwachtingen voor dit jaar. Maar tot juli schommelde het aantal ingeleverde licenties rond 25 procent, zeggen gespecialiseerde bronnen.

Verplichte belasting

“In de woningverhuur ken ik mensen ermee gestopt omdat ze geld verloren”, zegt een vrouw die een kamer van haar huis in de hoofdstad verhuurt aan buitenlanders. “Mijn moeder en ik wachten af tot er betere tijden komen. Hadden we mijn zoon niet gehad, die ons af en toe wat geld opstuurt, dan zouden we ook in de problemen zitten.”

Dit jaar is het aantal gasten gevoelig gedaald. Door de “economische crisis in de wereld”, zegt de vrouw, of omdat de interesse in Cuba gedaald is. De recente verlaging van de maandelijkse belasting op kamerverhuur helpt onvoldoende, zegt ze. “Het probleem is dat de betaling verplicht is, ook al is de kamer niet verhuurd.”

Beperkte economische groei

Het grootste probleem is de beperkte economische groei, zeggen economen Omar Everleny Pérez en Pável Vidal, die de recente cijfers voor zelfstandige arbeid analyseerden en de beperkingen onderzochten. De beperkte groei maakt het, samen met de stijgende werkloosheid, moeilijk om de vraag naar goederen en diensten van zelfstandigen te doen stijgen.

Een ander obstakel is het beperkte kapitaal. Enkele maanden geleden versoepelde Havana de regeling voor bankkrediet, maar voor zelfstandigen werkt het niet, merken Pérez Villanueva en Vidal. “Bovendien heeft het financiële systeem liquiditeitsproblemen en de twee nationale munten zijn slechts beperkt omzetbaar in deviezen.” Beide economen stellen voor de internationale samenwerking op het vlak van microkrediet “te versnellen en stimuleren.”

“Betrouwbare cijfers zijn niet voorhanden maar alles wijst erop dat geldzendingen de belangrijkste kapitaalbron zijn voor zaken die nu van start gaan, door het gebrek aan nationaal krediet”, aldus Pérez Villanueva en Vidal.

Internationaal microkrediet

Een enquête van de het katholieke tijdschrift Palabra Nueva bij driehonderd Cubaanse ontvangers van geldzendingen uit het buitenland, laat zien dat een derde van de ondervraagden een kleine zaak wil opstarten en dat een kwart al een zaak heeft. De rest, ruim 40 procent, is niet in een eigen zaak geïnteresseerd, zeggen de Amerikaanse onderzoekers Manuel Orozco en Katryn Hansing. Als belangrijkste reden geven ze op dat ze te weinig startkapitaal hebben, niet over ondernemerskennis beschikken en dat de politiek-economische context niet stabiel genoeg is.

Een ander obstakel is het gebrek aan een markt van groothandelaars, zeggen Pérez Villanueva en Vidal. Gezien de economische en financiële toestand van Cuba zal dat niet op korte termijn veranderen, maar een opening naar “microkrediet met internationale samenwerking” zou inkomsten in deviezen mogelijk kunnen maken waarmee de nieuwe kleine bedrijven dan goederen kunnen invoeren, aldus de economen.

Restaurantjes

De bereiding en verkoop van voedingsproducten, transport, contractuele arbeid en woningverhuur: voor deze sectoren kreeg de Cubaanse overheid in de eerste helft van dit jaar de meest aanvragen voor licenties, stelden Everleny Pérez en Vidal vast.

In de eerste categorie bevinden zich cafés en kleine restaurants. Sinds begin deze maand mogen die nu 50 klanten tegelijk eten serveren, tot vorige maand was dat slechts twaalf.

Niet iedereen ervaart beperkingen sinds de versoepeling. “Nu heb ik vijftien plaatsen. Het gaat goed en ik ben enthousiast over mijn kleine zaak”, zegt Santiago González, eigenaar van Paladar el Lobo, een restaurantje in het centrum van Cienfuegos. Hij had vier jaar lang een videozaal. Met het gespaarde geld kon hij nu een restaurant beginnen. Binnen een paar jaar zal hij zijn investering terugverdiend hebben, schat hij.