Obama en Morales op aanvaringskoers (analyse)

Met de komst van Barack Obama in het Witte Huis bestond de hoop in Bolivia dat de relaties tussen beide landen zouden verbeteren. Maar Washington boorde die hoop vorige week de grond in. Barack Obama besliste niet terug te komen op de beslissing van zijn voorganger om de ATPDEA voor Bolivia op te schorten.
De ATPDEA, de Wet op de Handelspromotie en Drugsuitroeiing in de Andes, is een Amerikaanse regeling die de VS-markt taksvrij openstelt voor honderden producten uit Bolivia, Colombia, Ecuador en Peru. Die landen moeten in ruil voor de commerciële voordelen hun strijd tegen drugs opvoeren en bijvoorbeeld gewassen als coca en marihuana vernietigen.
De Boliviaanse president zal nu minder snel geneigd zijn de diplomatieke relaties met de VS te herstellen. In september vorig jaar zette hij ambassadeur Philip Goldberg, van de regering van George W. Bush (2001-2009), het land uit op beschuldiging van samenzwering.

Gebrek aan samenwerking

Drie maanden na Morales’ beslissing kondigde Bush aan dat hij de ATPDEA zou opschorten “bij gebrek aan samenwerking van Bolivia met de Verenigde Staten in de strijd tegen drugs”.
Morales, die zijn populariteit als leider van de cocaboeren verwierf, is een voorstander de cocateelt. De 29.500 hectare cocastruiken waarmee Bolivia 130 ton cocaïne zou kunnen produceren, blijven een groot twistpunt tussen Bolivia en de VS. Ook Morales’ nationaliseringspolitiek valt in slechte aarde bij Washington.
Bush liet bij zijn schorsing de mogelijkheid open om de maatregel om te keren op 1 juli van dit jaar. Maar Obama weigerde de klok dus terug te draaien. Morales zal zich daardoor nog sterker terugplooien op zijn positie van de linkse leider die het “inhumane” kapitalisme bekampt.

250 miljoen dollar

Tot vorig jaar maakte de ATPDEA voor 250 miljoen dollar export mogelijk naar de Verenigde Staten, zeggen ondernemers. Morales zegt dat de werkelijk uitgevoerde producten slechts 10 procent van die hoeveelheid bedroegen.
Niettemin wijst ook het Boliviaans Instituut voor Buitenlandse Handel op het belang van zakenrelaties met de grootste economie ter wereld. Het waarschuwde dat er rechtstreeks en onrechtstreeks 40.000 banen verloren kunnen gaan door de schorsing van de ATPDEA.

Politieke betekenis

De afwijziging van Obama lijkt vooral een politieke betekenis te krijgen. In de ogen van Morales lijkt ze uit te groeien tot een soort sanctie tegen zijn linkse beleid. Morales kwam in 2006 aan de macht en maakte daarmee een einde aan twintig jaar regeringen die de Boliviaanse economie helemaal openstelden voor buitenlandse investeringen.
Morales is er tot dusver in geslaagd 41 exploitatiecontracten van gas en olie met buitenlandse bedrijven aan te passen in het voordeel van de Boliviaanse schatkist.
Door de gasexport zijn de inkomsten voor de staat gestegen van 180 miljoen tot 2 miljard dollar per jaar. De Boliviaanse overheid kan daardoor meer geld vrijmaken voor ouderen, scholieren en zwangere vrouwen.