Obama haalt slag thuis over defensie

Hoewel de beslissing enkel over de bouw van zeven nieuwe F22’s gaat, zijn de politieke implicaties van de overwinning niet te onderschatten. De stopzetting van de bouw van de nieuwe jagers en het schrappen van de daarvoor geplande middelen van 1,75 miljard dollar zijn een grote nederlaag voor militaire toeleveranciers. Vooral fabrikanten als Lockheed Martin en Boeing hadden al jaren hard gelobbyd voor het voortbestaan van het programma.
Helemaal bezegeld is het lot van de jager nog niet: de huidige versie van de wet trekt nog 369 miljoen dollar uit voor vervangingsonderdelen en twaalf nieuwe vliegtuigen na 2010, maar de F22-voorstanders geven toe dat het niet makkelijk wordt. “Er is nog een kleine kans”, zegt de onafhankelijke democratische senator Joe Lieberman, wiens staat Connecticut sterk afhankelijk is van de militaire industrie. “Maar nu doet het pijn, het is een echte tegenslag.”

Strategische koerswijziging

Militaire analisten zien in de beslissing een strategische koerswijziging in het militaire denken van de Verenigde Staten. “Ik denk dat het een enorme, enorme overwinning is voor Obama en Gates en een grote strategische verandering betekent binnen het Pentagon”, schrijft Max Bergmann van het National Security Network (NSN). “Deze stemming bepaalde of het Pentagon in staat zou zijn om lessen te trekken uit de oorlogen in Irak en Afghanistan en eindelijk de strategie van tijdens de Koude Oorlog van zich af zou schudden.”
Ook de overwinningsmarge, die enkele dagen voordien nog erg onzeker was, duidt op een grote overwinning voor de regering-Obama. De president had voor het eerst in zijn ambtstermijn gedreigd zijn veto uit te spreken tegen de wet als de stemming zou tegenvallen.
“Ik heb het Witte Huis nog niet eerder zo zien lobbyen”, zegt voorvechter Saxby Chambliss, senator voor Georgia waar de belangrijkste fabriek van Lockheed voor de F22 staat.
Hoewel het prijskaartje voor de zeven vliegtuigen relatief klein was tegenover andere wapensystemen, zoals nieuwe VH-71 helicopters, een nieuwe destroyer en nieuwe duikboten, was de F22 het belangrijkste symbool voor de veranderingen die Gates er wilde doordrukken.

Onbestaande vijand

Gates en veel onafhankelijke militaire deskundigen met hem vinden dat een veel te groot deel van het Amerikaanse defensiebudget naar hoogtechnologische wapens gaat. Die zijn gericht op het bekampen van een vijandige, hoogtechnologische wereldmacht die momenteel niet bestaat. Er is daardoor te weinig geld gegaan naar meer alledaagse wapens en materieel dat van pas komt in onconventionele oorlogsvoering, zoals de strijd in Afghanistan en Irak.
Gates omschreef het onlangs treffend in een speech: “Washington moet niet langer - zoals de vorige zestig jaar -  de meest technologisch gevorderde wapens kopen om gelijke tred te houden of voorsprong te houden op een andere, vijandige supermacht, zeker niet met eentje die zowat een generatie geleden implodeerde.”
“We moeten breken met de traditie van steeds complexere systemen die zo duur zijn dat we maar een klein aantal kunnen bouwen, en die dan enkel inzetbaar zijn in een beperkt aantal situaties. (…) Hoe meer wapens we kopen die we niet nodig hebben, hoe minder middelen er beschikbaar zijn voor de dingen die we wel nodig hebben. Zo simpel is het. Het is geen erg complex probleem.”

Stealth

De F22 werd eind de jaren tachtig ontwikkeld. Elk stealth-toestel kost 350 miljoen dollar en is ontwikkeld voor luchtgevechten op grote hoogte die voorzien waren in een luchtoorlog tegen de Sovjetunie. Er zijn er in totaal 187 besteld of al gebouwd. Maar in de twintig jaar dat het toestel al bestaat, is geen enkel exemplaar ooit ingezet in een oorlogssituatie. Erger nog: het toestel lijdt onder voortdurende technische problemen. Na  elk uur in de lucht zijn er dertig uur op de grond nodig in speciale onderhoudscentra om ervoor te zorgen dat het weer kan vliegen.
Toch bleef het Congres nieuwe toestellen bestellen, vooral omdat er direct en indirect 25.000 en 75.000 jobs van afhingen, in 44 van de 50 staten. Ook Obama’s politieke rivaal John McCain had zich daarover al beklaagd. Hij was één van de vijftien Republikeinse senatoren die Obama steunden in de stemming, terwijl veertien Democraten tegen hem stemden.
Als het Huis anders stemt over de wet, is er nog een politiek gevecht over het lot van het toestel mogelijk. Maar de ruime overwinning in de Senaat geeft Obama alvast het voordeel van het momentum.