Oegandese politici durven vrouwenbesnijdenis niet te bannen

Meer dan dertig jaar geleden werd Gertrude Chebet samen met andere meisjes besneden in een dorp in het oosten van Oeganda. “Na de eerste snee verloor ik het bewustzijn”, zegt ze. De meisjes mochten de wonden niet met moderne medicijnen behandelen, wel met koeienurine.
“Het gebeurt vaak dat meisjes doodbloeden na de besnijdenis”, zegt Chebet. “Anderen raken geïnfecteerd, sommigen sterven door tetanus. Veel meisjes krijgen hebben later problemen wanneer ze kinderen baren.”

Gruwelijk

Vandaag is Chebet onderwijzeres en voert ze campagne tegen de vrouwelijke besnijdenis. Ze noemt de praktijk, waarbij de clitoris en schaamlippen geheel of gedeeltelijk weggesneden worden, gruwelijk en onmenselijk. Ze is voorzitter van een lobbygroep in de oostelijke districten Kapchorwa en Bukwa die de vrouwelijke genitale verminking afgeschaft wil zien.
Ze zegt dat het een lange, harde strijd is. Eerder dit jaar veroordeelde president Yoweri Museveni de praktijk maar zijn regering maakt geen haast met een totaal verbod, deels omdat ze geen stemmen wil verliezen, zegt Chebet.
De macht van de kiezer is vooral duidelijk in gemeenschappen waar vrouwenbesnijdenis wijdverspreid is. Vrouwen die niet besneden zijn, raken er moeilijk verkozen en sommige verloren al verkiezingen door hun campagne tegen de verminking, onder meer voormalig minister Jane Frances Kuka.

Verbod

In 2007 keurden de districtsraden van Kapchorwa en Bukwa wetten goed die de vrouwenbesnijdenis verboden. Maar die worden grotendeels genegeerd. In december 2008 werden bijna veertig meisjes in Kapchorwa en meer dan honderd in Bukwa aan het ritueel onderworpen.
Chebet zegt dat een nationaal verbod nodig is. Op internationale vrouwenconferenties wordt Museveni’s regering vaak geloofd voor haar inspanningen voor vrouwenemancipatie. Oeganda ondertekende zelfs het Maputo-protocol van de Afrikaanse Unie, dat tegen de vrouwenbesnijdenis in gaat, maar nog steeds is dat niet in nationale wetgeving omgezet.
Museveni en zijn partijgenoten genieten grote steun in Kapchorwa en Bukwa, onder meer omdat ze zich niet mengen in de plaatselijke cultuur en de vrouwenbesnijdenis ongemoeid laten.

Onderwijs

In het parlement ligt nu een wetsvoorstel voor dat de vrouwenbesnijdenis verbiedt. Zelfs als dat goedgekeurd wordt, zal het niet volstaan, zegt Gertrude Kulany, een voormalig parlementslid. Ook in het onderwijs moet er iets veranderen zodat meisjes voldoende sterk staan om het ritueel te weigeren.
“Ik ben een van de gelukkigen die aan de praktijk ontsnapt is omdat ik de steun van mijn ouders had”, zegt ze. Veel van haar leeftijdgenoten in het dorp ontkwamen er niet aan omdat het ritueel deel uitmaakt van de initiatie van meisjes in de pubertijd.
Zelfs bij vrouwen bestaan vooroordelen tegen niet besneden vrouwen. “Sommige vrouwen werden er zelfs van overtuigd om niet voor vrouwen te stemmen die niet de vrouwelijke genitale verminking ondergaan hadden”, zegt Kulany. “Dat komt doordat dat ze hebben leren aanvaarden dat een vrouw die niet besneden is, nog niet rijp is.”