Olie-voor-voedselprogramma wordt vernieuwd maar schiet tekort

De uitzondering op handelssancties tegen Irak is al van kracht sinds 1996,
nadat de VN aantoonden dat de economische sanctie enorm veel leed
veroorzaakt bij de Irakese bevolking. Zo haalde stierf gemiddeld één kind op
tien voor zijn vijfde levensjaar. De ondervoeding van kinderen jonger dan
vijf is sinds 1996 sterk gedaald, maar blijft enorm hoog. UNICEF Bagdad
meldt vandaag (donderdag) dat de acute ondervoeding bij kinderen in het
centrum en het zuiden van Irak met meer dan de helft gedaald: van ongeveer
elf procent in 1996 naar vier procent dit jaar. Ook het aantal kinderen met
een te laag lichaamsgewicht daalde over dezelfde periode van 23 naar negen
procent. In 1991 kreeg de gemiddelde Irakees 1.090 calorieën per dag binnen,
maar dankzij het OVVP is dat dit jaar 2.215 calorieën per dag. Toch wijst
UNICEF erop dat momenteel nog 1 miljoen Irakese kinderen jonger dan 5
aar - of nagenoeg een kwart van alle kinderen van die leeftijdsgroep - nog
ernstig ondervoed zijn.

Benon Sevan, die de dagelijkse leiding heeft over het
olie-vooor-voedselprogramma, hield dinsdag een vurig pleidooi voor een
hernieuwing van het programma. In een gesloten zitting van de
Veiligheidsraad herhaalde hij de humanitaire noodzaak van het plan, dat Irak
toelaat om elk half jaar een beperkte hoeveelheid olie te verkopen in ruil
voor voedsel en medicijnen. Sevan toonde zich na afloop van de zitting erg
optimistisch over een vernieuwing. Ik ben blij dat alle leden (van de
Veiligheidsraad) de oproep van de secretaris-generaal (Kofi Annan) steunen.
De humanitaire kant van de zaak wordt niet vergeten en dat op een moment dat
alle aandacht naar de wapeninspecties. Ook de Chinese vertegenwoordiger
Wang Yingfan suggereerde dat de Veiligheidsraad voor zou stemmen.

Sevan formuleert echter zelf bedenkingen bij het olie-voor-voedselprogramma.
De Irakese regering is volledig afhankelijk van de leveranciers, zegt de
baas van het programma en die zorgen vaak voor minderwaardige producten. De
medicijnen die geleverd worden hebben een beperkte houdbaarheidsdatum; en
het voedsel is vaak van minderwaardige kwaliteit. De proteïnekoekjes en
melkpoeder voldoen niet aan de kwaliteitsnormen die in de contracten staan.

De regering is op papier verplicht om zestig procent van de olie-inkomsten
te gebruiken voor humanitaire doelen, maar in de praktijk is daar weinig
controle op. Het Amerikaanse maandblad Harper’s berekende dat slechts 40
procent van het oliegeld terecht komt bij de bevolking. Sinds het begin van
het programma heeft Irak 57 miljard dollar verdiend maar het land heeft
slechts voor 23 miljard hulpgoederen ontvangen. Dat is ongeveer 170 dollar
per persoon, wat minder is dan de helft van het per capita inkomen van
Haïti, het armste land op het westelijke halfrond. Irakese diplomaten
zeggen dat de humanitaire hulp voor Irak minder is dan wat de VN spenderen
aan de honden in de ontmijningsoperatie in Irak - ongeveer 400 dollar per
hond per jaar.

Het olie-voor-voedselprogramma geeft in zijn officiële communicatie trouwens
zelf toe dat de humanitaire hulp voor Irak schromelijk tekort schiet. Het
olie-voor-voedselprogramma was nooit bedoeld als een vervangmiddel voor de
normale economisch activiteit, zegt de fact sheet van het programma.
Zolang de economische sancties van kracht zijn, is er geen alternatief
voorhanden.