Oliebel kan elk moment barsten

De astronomische olieprijs heeft voor een deel te maken met de zwakke dollar – internationale oliefacturen worden immers verrekend in dollar. “Maar de prijs is in twee maanden tijd van ongeveer 90 naar 110 dollar omhooggeschoten”, zegt Elie Habalián, een Venezolaanse expert en voormalige vertegenwoordiger van zijn land bij de Organisatie van Olie-exporterende Landen (Opec). “De stijging is veel sterker dan de waardevermindering van de dollar; die zakte de voorbije twee maanden van 1,46 naar 1,56 dollar voor een euro. De oliesector heeft te maken met een speculatieve zeepbel”.
“Vroeg of laat spat de bel uiteen, met als gevolg een drastische terugval van de prijzen op middellange of lange termijn”, voorspelt Habalián. “En als de OPEC de bel doet aanzwellen, delft ze haar eigen graf.”
“Regeringen van olieproducerende landen zijn blij dat het geld binnenstroomt, maar dat maakt hen ook kortzichtig”, waarschuwde Ahmed Zaki Yamani, de directeur van het Centrum voor Mondiale Energiestudies (CGES) onlangs op een conferentie in Madrid. Yamani, die tientallen jaren lang petroleumminister was in Saudi-Arabië, herinnerde aan de manier waarop de hoge prijzen van de jaren 70 de macht van de Opec deden inkrimpen. Doordat aardolie duurder werd, konden ook landen die in moeilijkere omstandigheden olie moeten bovenhalen dan in het Midden-Oosten, rendabel gaan produceren. Het marktaandeel van de Opec viel terug van 70 naar 30 procent.
Nu zijn er geen grote onontgonnen reserves meer bekend, en de hoge prijzen stimuleren nu veeleer de ontwikkeling van alternatieve energiebronnen, neemt Yamani aan. “De echte ommezwaai komt er wanneer waterstof rendabel kan worden ingezet als brandstof”, voorspelt Yamani.

Beleggers vluchten naar goud en olie

Maar volgens Habalián zal de olieprijs nog veel vroeger klappen krijgen “door de maatregelen die de VS en de rest van de wereld nemen om het fundamentele probleem aan te pakken: het handelsdeficit van de VS.” De VS voerden vorig jaar voor 1950 miljard dollar in en maar voor 1160 miljard dollar uit. De zwakke dollar die het gevolg daarvan is, en die nog verergerd wordt door de Amerikaanse kredietcrisis, “doet beleggers vluchten naar goud en naar olie.”
Dat de olieprijs grotendeels losgekoppeld is van de werkelijke vraag en aanbod, blijkt ook uit de verhandelde hoeveelheden op de futuremarkten. Wereldwijd worden per dag ongeveer 86 miljoen vaten verbruikt, maar op de termijnmarkten wordt makkelijk twee keer zoveel olie verhandeld. Daardoor wordt de zeepbel almaar groter.
Voor arme landen die veel olie moeten invoeren, zijn die hoge prijzen een tragedie. “De Opec moet dat probleem aanpakken”, vindt Habalián. Meer olie op de markt gooien is volgens hem niet de oplossing – “daardoor wordt de speculatie alleen nog meer aangewakkerd.” Er is volgens hem geen gebrek aan olie.
Venezuela en Iran zijn er al mee begonnen olieleveringen in euro in plaats van in dollar te factureren. De twee landen willen de Opec ervan overtuigen de dollar als referentiemunt te verlaten en te kiezen voor de euro of een korf van munten. Habalián waarschuwt er wel voor dat de Amerikaanse economie niet mag worden afgeschreven en dat ook de euro vroeg of laat weer aan waarde kan beginnen te verliezen.