‘Olieramp in de Golf van Mexico is geen ver-van-ons-bedshow’

Europese oliemaatschappijen zoals BP en Shell krijgen concurrentie van Chinese giganten. Daarom concentreren ze zich op nieuwe olievelden in de Noordzee en de Noord-Atlantische Oceaan. Volgens de Oslo-Parijs Commissie (OSPAR), die zich onder andere bezighoudt met de milieukwaliteit van de zeeën, bezit BP vijf boorplatformen in diepe zee. Drie van deze platvormen liggen in Schotland. Wanneer hetzelfde gebeurt als in de Golf van Mexico, kan door de sterke zeestroming ook onze kust vervuild worden.

Ontginning dichtbij de poolcirkel risicovol

‘We weten dat BP ontoereikende veiligheidsmaatregels heeft genomen om de olieramp te voorkomen. Werknemers die wel hun verantwoordelijkheid wilden nemen, werden gewoon ontslagen,’zegt Bart Staes. Ook de Noorse oliegigant Statoil, die boorplatformen heeft dichtbij de Noorse kust, had in mei problemen. Op een boorplatform in Gullfaks faalden één van de veiligheidsmechanismen en het personeel moest geëvacueerd worden.
Volgens Tinne Van der Straeten moeten we ons ook zorgen maken over het feit dat de oliereuzen ook steeds dichter bij de polaire cirkel olie ontginnen. ‘Het OSPAR-rapport waarschuwt dat de kans op ongelukken in deze regio veel groter is door het extreme klimaat.’ Ook het ontmantelen van verouderde installaties verhoogt het risico op vervuiling.

Zeewater chronisch vervuild

‘Maar zelfs zonder een zware olieramp is ons zeewater niet zuiver. De Oslo-Parijs Commissie (OSPAR) berekende dat er sinds het begin van de olieontginning al 80.000 vaten vervuild productiewater in zee zijn gedumpt,’ zegt Tinne Van der Straeten. Boorplatformen worden ook nauwelijks  gecontroleerd. Greenpeacebioloog Christian Bussau stelde vast dat er in Groot-Brittannië slechts 5 inspecteurs zijn die 200 installaties moeten controleren. ‘Omdat ze onmogelijk in enkele uren het boorplatform kunnen inspecteren, drinken ze een koffie met het personeel en nemen ze en alleen een kijkje in de controlekamer.’

De oplossing is Europa

Volgens Bart Staes moet er een onafhankelijk toezicht komen op de booractiviteiten in zee. ‘Je mag het niet overlaten aan de landen zelf en al helemaal niet aan de industrie. We moeten het toch ook niet aan de charlatans van Wall Street overlaten om de bankencrisis op te lossen.’ De oplossing ligt volgens hem bij Europa.
Na de rampen met de olietankers Erika en Prestige in 1999 en 2002, keurde de Europese Unie strengere veiligheidsmaatregels goed. Ook werd het Agentschap voor Europese Maritieme Veiligheid (EMSA) opgericht. Zij zien erop toe dat schepen de Europese zeeën minder vervuilen. Bart Staes vindt dat hun mandaat moet worden uitgebreid. Ze zouden de controle kunnen uitvoeren op boorplatformen om de chronische vervuiling tegen te gaan. ‘België kan tijdens het Europees voorzitterschap mee aan de kar trekken. De goedkeuring door de Raad van Ministers zal geen probleem zijn gezien de actualiteit.’

Europese oliebedrijven niet aansprakelijk

De Europese Commissie buigt zich op dit moment over de aansprakelijkheidswetgeving rond milieuvervuiling. Maar er wordt niet gepraat over de aansprakelijkheid van oliebedrijven. ‘Blijkbaar heeft men daar nog nooit over nagedacht. Maar het is toch logisch dat men die installaties die zorgen voor olie ook aansprakelijk houdt.’
Tinne Van der Straeten merkt echter op dat risicovolle activiteiten zoals kernenergie ook buiten de regelgeving vallen. ‘Maar wanneer een projectontwikkelaar van windmolens zijn activiteiten wil stoppen, moet hij alles herstellen in de oorspronkelijke staat. Dat betekent funderingen weg, kabels weg, alles moet terug zijn zoals het was.’
Groen! stelt voor om de oliemaatschappijen bovendien te verplichten bij te dragen in het Fonds voor Olievervuiling in de Europese Wateren (COPE). ‘Anders moet de belastingbetaler hiervoor opdraaien, net als in de Verenigde Staten.’