Ondanks wetsvoorstel blijft debat vrouwenbesnijdenis taboe in Sierra Leone

Op het platteland is het een taboe om in het openbaar over vrouwenbesnijdenis te discussiëren, zegt Caulker. Daarom heeft haar Katanya Women’s Development Association (KADWA) honderden meisjes in de leeftijd van twaalf tot achttien, de leeftijd waarop besnijdenis het vaakst voorkomt, geworven voor opleidingscentra. Tussen de lessen door geeft ze voorlichting aan de meisjes en probeert ze hen ervan te overtuigen dat het belangrijk is de druk om zich te laten verminken te weerstaan.

Activisten hebben nog een ander nieuw middel in de strijd geworpen. Voor het eerst werd er in Sierra Leone een film over vrouwenbesnijdenis gemaakt. In de film ‘Sebatu’s Initiatie’ worden voor- en tegenstanders van genitale verminking aan het woord gelaten. Het publiek kan daarna een eigen oordeel vormen.

Volgens de 32-jarige filmmaker Brima Sheriff was het niet eenvoudig om opnames te maken voor de film. Als we op locatie filmden, kregen we keer op keer problemen met de plaatselijke bevolking. Toen de film eenmaal af was, kwam de volgende hindernis. Er werd geprobeerd de vertoning van de film te saboteren. Dat is de tegenstanders ook bijna gelukt, zegt hij.

Op het platteland in Sierra Leone wordt naar schatting 90 procent van de meisjes besneden, schat Unicef, het Kinderfonds van de Verenigde Naties. Op dit moment ligt in het land een wetsvoorstel op tafel dat bedoeld is om de rechten van kinderen beter te beschermen en dat ook spreekt over schadelijke traditionele gewoonten zoals vrouwenbesnijdenis, tatoeages en andere lichamelijke verminkingen bij kinderen. Het voorstel kwam tot stand met hulp van Unicef-experts. Momenteel bestaat in Sierra Leone geen wetgeving over besnijdenis. Er is überhaupt geen wetgeving over kinderrechten. Veel kinderen vochten echter in de burgeroorlog die het land decennialang teisterde, en dat heeft de overheid nu tot actie aangezet.

De wet, die nog door het parlement moet, roept echter hevige weerstand op. Vrouwenbesnijdenis hoort bij onze cultuur. Het helpt meisjes zich voor te bereiden op het huwelijk en voorkomt onkuisheid, zegt de 24-jarige Marie Bangura, die zelf ook besneden is. Volgens haar geeft genitale verminking meisjes het gevoel dat ze erbij horen en leert het ze geheimen te bewaren en gedisciplineerd te leven.

Die ceremonies bevorderen de eenheid in de gemeenschap en houden onze tradities in ere. Dat mogen buitenstaanders niet vernietigen, daar zullen we tegen vechten, zegt de 56-jarige Ya Ndigba Thulla, die geregeld inwijdingen uitvoert. Op het platteland wordt soms een heel jaar gespaard om de besnijdenisceremonie van een dochter te kunnen betalen.

Tegenstanders wijzen onder meer op de medische complicaties van vrouwenbesnijdenis, zoals het risico op onvruchtbaarheid, voortdurende bloedingen en soms zelfs overlijden. Er worden vaak niet-gesteriliseerde mesjes gebruikt en er is nauwelijks geschikte medicatie voor na de besnijdenis. Dat is het grootste probleem, zegt kinderrechtenactivist Dominic Sesay. Dat besnijdenis de behoefte aan seks bij meisjes zou verminderen en dus kuisheid zou bevorderen, is volgens hem onzin. Onder besneden vrouwen komt meer promiscuïteit voor dan onder vrouwen die niet besneden zijn. Het kuisheidsargument wordt gebruikt als een soort hersenspoeling, zegt hij.

Vrouwenbesnijdenis is vaak een onderwerp dat met succes wordt ingezet bij politieke campagnes. Politici winnen stemmen van vrouwen door de deugden van de traditie te bejubelen. Bij de presidentsverkiezingen van 2002 werd de invloedrijke vrouwelijke kandidaat Zainab Bangura weggevaagd, volgens sommigen omdat ze campagne voerde tegen vrouwenbesnijdenis. Activist Mohamed Sankoh is ook nu pessimistisch over de politieke wil om echt iets tegen vrouwenbesnijdenis te ondernemen. (JS/ADR)

Lansana Fofana