Ongelijkheid man en vrouw duidelijkst op loonbriefje

Bijna alle landen op de wereld hebben de IAO-conventie 100 over gelijk loon voor gelijk werk, en conventie 111 tegen discriminatie op het werk, goedgekeurd. Tussen de principes en de toepassing ervan is echter een groot verschil, blijkt uit de cijfers in het rapport. Dat biedt een mondiaal overzicht van verschillende soorten discriminatie op het werk.
“Het verschil tussen man en vrouw inzake inkomen is een van de meest hardnekkige ongelijkheden op arbeidsmarkten in de hele wereld”, stelde de auteur van het rapport, Manuela Tomei, bij de presentatie in Brussel. Uit een vergelijking van salarissen in de industriesector van 37 landen blijkt dat de kloof tussen 1995 en 2004 bijna nergens kleiner is geworden. Als dat wel het geval is, is dat vaak een gevolg van het feit dat de salarissen voor mannen zijn geslonken. “Een soort race to the bottom”, volgens Tomei.
In de Europese Unie bedraagt het loonverschil gemiddeld 15 procent. De loonkloof varieert in omvang van 5 á 6 procent in België, Italië en Portugal tot bijna 20 procent in Nederland en 25 procent in Cyprus. “Er is in de Europese Unie geen reden tot zelfgenoegzaamheid”, zo becommentarieerde Nikolaus van der Pas van de Europese Commissie de situatie.
Met de participatie van vrouwen op de arbeidsmarkt gaat het nochtans de goede kant op. In de hele wereld stijgt het aandeel vrouwen in de werkende bevolking, alleen in het voormalige Oostblok en Afrika bezuiden de Sahara is dat niet het geval. De activiteitsgraad van vrouwen ligt het hoogst in Noord-Amerika en het laagst in het Midden-Oosten en Noord-Afrika.
Overal in de wereld gaat ook het aantal werkende vrouwen dat zich onbetaald met het huishouden bezighoudt achteruit, behalve in Afrika bezuiden de Sahara, waar hun aandeel tussen 1995 en 2004 toenam van 16,5 tot 20 procent. Vrouwen in Afrika en het Midden-Oosten die wel betaald werk hebben, zijn dan weer meer als vroeger actief buiten de landbouwsector, waar ze doorgaans beter worden betaald. Zuid-Azië hinkt in dat opzicht achterop: slechts 16,5 procent van de werkende vrouwen haalt het inkomen buiten de landbouwsector.
Zuid-Azië is ook de regio met het minste aantal vrouwen op posities met een hoge verantwoordelijkheid, met een score van 8,6 procent. Het mondiale gemiddelde ligt op 28,3 procent, met uitschieters van 41,2 procent in Noord-Amerika en 35 procent in Latijns-Amerika en het Caribisch gebied.
Het IAO-rapport gaat ook in op discriminatie op basis van ras, leeftijd, een handicap of etnische origine. De Belgische minister van Werk Peter Vanvelthoven zei werk te willen maken van een evaluatiesysteem dat niet enkel rekening houdt met de nationaliteit maar ook de etnische oorsprong van werknemers, omdat veel migranten die last hebben van discriminatie een Belgisch paspoort hebben. Een analyse op basis van etniciteit laat toe de ‘bottlenecks’ op te sporen: de sectoren waar de problemen het grootst zijn.
De voorzitter van de Christelijke vakbondskoepel ACW, Luc Cortebeeck, merkte op dat er al meer dan tien jaar wordt gebakkeleid over zo’n etnisch registratiesysteem en dat de overheden terzake maar eens over een vergelijk moeten komen. Cortebeeck vindt ook dat allochtonen zonder Belgische nationaliteit eindelijk toegang moeten krijgen tot het openbaar ambt.
De IAO vraagt tenslotte aandacht voor enkele vormen van discriminatie die sinds kort voor discussie zorgen. Met name de Europese landen hebben het voortouw genomen in de strijd tegen de discriminatie van werknemers met een genetische aanleg voor een of andere ziekte. Vier landen hebben deze vorm van discriminatie verboden. In vier andere landen, waaronder Nederland, moeten werknemers hun toestemming geven voor een genetische test.
De IAO is van mening dat een beslissing op basis van iemands genetische aanleg voor een bepaalde ziekte, in plaats op basis van capaciteiten, een niet toelaatbare vorm van discriminatie is. In het Duitse Darmstadt bijvoorbeeld kreeg een jonge lerares genoegdoening van de rechter nadat ze eerder naast een benoeming als leraar greep omdat haar vader de ziekte van Huntington had, een genetisch overdraagbare hersenziekte.
Minder eensgezindheid bestaat er over de discriminatie van rokers of mensen met overgewicht, omdat ze door hun ongezonde levensstijl een hoger kostenrisico voor het bedrijf vormen. In de Verenigde Staten bijvoorbeeld laten elf staten toe hogere verzekeringspremies aan te rekenen voor rokers, terwijl dertig staten wetten hebben gemaakt tegen discriminatie van rokers door bedrijven. De Wereldgezondheidsorganisatie (WGO) heeft er dan weer geen probleem mee alleen nog maar niet-rokers aan te werven, of rokers die beloven te stoppen.
De IAO verdedigt ook hier de stelling dat de beslissing om iemand aan te werven gebaseerd moet zijn op de capaciteiten van de persoon in kwestie. Wanneer zwaarlijvigheid of roken geen probleem vormen voor het uitoefenen van een bepaalde functie, mag dat geen reden zijn voor discriminatie, stelt het rapport.