Op zoek naar de geheime wetten van Pinochet

Het wetsvoorstel werd ingediend door acht wetgevers van de centrumlinkse Coalitie voor Democratie. De wet werd deze week met 101 stemmen voor en één onthouding, goedgekeurd door de Kamer van Volksvertegenwoordigers in Valparaíso. De wet gaat echter niet direct naar de Senaat. Hij moet eerst langs de Defensiecommissie van de Kamer, die vorige maand instemde met een versie waarin 32 wetten toch geheim blijven. Het argument daarvoor is volgens de commissie dat de nationale veiligheid in gevaar kan komen dooreen bekendmaking.

Na 1900 werden 205 geheime wetten aangenomen in Chili, waarvan 143 tijdens het militaire regime van dictator Pinochet. Advocaat Sebastián Cox, oprichter van de Chileense tak van corruptiewaakhond Transparancy International, zegt dat de geheime wetten vooral tot doel hebben gehad de militaire belangen op financieel en bestuurlijk gebied te beschermen tijdens de dictatuur. “De wetten hebben betrekking op alles wat in die periode om veiligheidsredenen verborgen diende te worden. Maar er zijn hoogstwaarschijnlijk ook veel wetten uitgevaardigd op het gebied van economische privatisering en het buitenlands beleid.”

Gedurende de militaire dictatuur streefde Pinochet naar een neoliberale vrijemarkteconomie. Tijdens drie privatiseringsgolven werd een groot deel van het staatsapparaat – op gebied van productie, financiële- en algemene diensten – ontmanteld. Hoge militairen en burgers die sympathiseerden met het regime, werden daarbij bevoordeeld.

Het regime vaardigde ook een groot aantal geheime wetten uit tussen 1978 en 1983, toen de spanningen opliepen vanwege grensgeschillen met Peru en Bolivia, bij de noordelijke grens en in het zuiden met Argentinië over de Beagle Tunnel. In diezelfde periode (1982) brak ook de oorlog om de Falkland-eilanden tussen Argentinië en Groot-Brittannië uit. In die jaren werden de meeste wetten uitgevaardigd die nu het etiket ‘in het belang van de nationale veiligheid’ krijgen opgeplakt.

Viviana Diaz, hoofd van de Groep van Verwanten van Verdwenen Gedetineerden, zegt dat publicatie van de wetten belangrijk is omdat daardoor meer zicht komt op een stuk geschiedenis van het land. “Openbaarmaking kan ons inzicht geven op de werkwijze van de junta.”

Door de wetten openbaar te maken, kan het publiek waarschijnlijk tot in detail zicht krijgen op het ontstaan en functioneren van DINA en CNI, de tijdens het regime opgerichte inlichtingendienst en de geheime politie. Tijdens de militaire dictatuur zouden ongeveer 3000 mensen ‘verdwenen’ of vermoord zijn. Duizenden anderen werden gemarteld.