Oppositie bereidt zich voor op tweede 'gasoorlog'

Vooral vakbonden en organisaties van kleine boeren lieten de afgelopen weken van zich horen. Ze vinden dat buitenlandse bedrijven te veel profiteren van de Boliviaanse hulpbronnen en eisen dat het parlement een wet aanneemt die garandeert dat buitenlandse oliebedrijven 50 procent royalty’s betalen. Nu is dat maar 18 procent.

Bolivia, het armste land in Latijns-Amerika, heeft na Venezuela de grootste aardgasvoorraad in de regio. De vakbondskoepel Central Obrera Boliviana (COB) lanceerde dinsdag een 48-urenstaking. De afgelopen twee weken kwamen ongeveer 2.500 vrachtwagens en bussen vast te zitten door wegblokkades in de regio Chapare in Cochabamba (centraal-Bolivia). Chapare is een bolwerk van Bolivia’s militante bewegingen van cocatelers. Hun leider, Evo Morales, is tevens de leider van de linkse oppositiepartij Movimiento al Socialismo (Beweging naar het Socialisme)(MAS).

De chauffeurs van de vrachtwagens die hun rit moesten staken, hebben hun lading laten staan. In sommige gevallen gaat het om bederfelijke producten, zoals groenten. Die zijn inmiddels gaan rotten. De snelweg tussen de steden Cochabamba en Santa Cruz is de hoofdroute die het westen van Bolivia verbindt met de oostelijke mijnbouwstreek. Die streek is goed voor 600 miljoen dollar (449 miljoen euro) van de totale jaarlijkse export die vorige jaar twee miljard dollar (1,5 miljard euro) bedroeg.

In oktober 2003 leidden sociale protesten in Bolivia tot het aftreden van toenmalig president Gonzaleo Sánchez de Lozada (2002 – 2003). De demonstranten protesteerden toen onder meer tegen de plannen van de regering om Boliviaans aardgas via Chileense havens naar Amerika en Mexico te exporteren. Bij de protesten, die betiteld werden als de ‘gasoorlog’, vielen zeventig doden en 200 gewonden.

Sánchez de Lozada werd opgevolgd door Carlos Mesa, die instemde met een referendum over de aardgasreserves. Mesa wil nu een nieuwe energiewet invoeren die verworpen wordt door de MAS, de COB en verschillende maatschappelijke organisaties en inheemse bewegingen.

De spanning bereikte afgelopen week een hoogtepunt toen Mesa dreigde af te treden. Het parlement ging niet akkoord met zijn ontslag. In plaats daarvan werd een ‘bestuurspact’ overeengekomen dat een einde moet maken aan de sociale onrust. In het pact is onder meer vastgelegd dat een energiewet wordt aangenomen die acceptabel is voor buitenlandse investeerders.

De MAS, die Mesa’s beleid tot voor kort steunde, weigerde het bestuurspact te ondertekenen. De partij zegt door te zullen gaan met de protesten totdat de belasting op gasinkomsten van buitenlandse bedrijven verhoogd wordt tot 50 procent. Ook wil de MAS nationalisatie van de aardgassector, zonder compensatie voor buitenlandse ondernemingen.

Ook vakbonden en maatschappelijke groeperingen in El Alto, vlakbij de hoofdstad La Paz, hebben nieuwe acties aangekondigd. Zij eisen dat een contract tussen de staat en waterbedrijf Aguas del Illimani, een dochteronderneming van het Franse Lyonnaise des Eaux, geannuleerd wordt. Door de privatisering van het waterbedrijf zijn de kosten van water flink verhoogd.

Mesa ging deze week niet in op een uitnodiging om te gaan praten met vertegenwoordigers van de demonstranten. In plaats daarvan is de president het gesprek aangegaan met partijleiders Jaime Paz Zamora van de Movimiento de la Izquierda Revolucionaria en Manfred Reyes van Villa Nueva Fuerza Republicana. Zij hebben Mesa steun aangeboden om een wet door te voeren waarin de 18 procent aan royalty’s gehandhaafd wordt en waarin een aanvullende belasting van 32 procent wordt voorgesteld. Die belasting zal stapsgewijs worden ingevoerd.

Morales en andere oppositieleiders zijn tegen dat voorstel, omdat de belasting van 32 procent deels te verrekenen is met andere belastingen, zodat de overheid uiteindelijk veel minder dan de helft van de opbrengsten van de oliebedrijven krijgt.

De MAS tekende vorige week een ‘tegenpact’ met de vakbondskoepel COB, leider Felipe Quispe van Aymara’s – een grote inheemse bevolkingsgroep - raadslid Roberto de la Cruz uit de stad El Alto (vlakbij de hoofdstad La Paz) en andere vertegenwoordigers van maatschappelijke groeperingen.

Volgens Mesa is 50 procent royalty’s niet haalbaar. Bolivia zou zich daarmee internationaal in een isolement manoeuvreren. Het Spaanse oliebedrijf Repsol-YPF, het Braziliaanse staatsoliebedrijf Petrobras, British Petroleum (BP), British Gas en het Franse Total hebben in totaal voor zo’n drie miljard dollar geïnvesteerd in infrastructuur in Bolivia.

De president benadrukte dat de internationale gemeenschap geld verschaft – leningen en ontwikkelingsgeld – dat gebruikt wordt om een groot deel van de salarissen in de publieke sector te betalen. (JS/PD)