Opvolgingsstrijd verlamt politieke hervormingen in Myanmar

Generaal Than Shwe heeft een dubbele agenda om het politieke bestel in Myanmar om te gooien. Een Nationale Conventie moet een nieuwe grondwet ontwerpen die per referendum aan het volk zal worden voorgelegd en die de basis moet vormen voor verkiezingen. Tegelijk moet de overheidsadministratie opnieuw in handen van burgers komen, al gaat het daarbij meestal om ex-militairen.
De administratieve hervorming draait op volle toeren. Vorig jaar werden duizenden lagere officieren met pensioen gestuurd en vervolgens benoemd op bestuursfuncties in de administraties van provincies en steden. De verandering moet het Birmaanse leger voorbereiden op de overgang naar een burgerregering die binnen twee jaar verkozen zou kunnen worden.
Voor het zover komt, moet Myanmar eerst een nieuwe grondwet krijgen die het volk moet goedkeuren. Het constitutionele werk heeft Shwe toevertrouwd aan een Nationale Conventie, die sinds 1993 aan de slag is en waarvan in de komende weken een afsluitende sessie werd verwacht. Westerse en Aziatische diplomaten achten het nu evenwel onwaarschijnlijk dat de Conventie opnieuw bijeenkomt voor november.
De zwakke gezondheid van Than Shwe heeft daar zeker iets mee te maken. De Birmaanse sterke man leeft teruggetrokken in zijn paleis van Naw Pyi Taw, 400 kilometer ten noorden van de hoofdstad Rangoon. Hij ontvangt bijna geen gasten meer en verschijnt enkel in het openbaar bij grote gelegenheden.

Machtsstrijd

Waarnemers verwachten in de komende maanden een grondige herschikking van de bewindsploeg, tegen de achtergrond van een machtsstrijd tussen twee potentiële opvolgers: generaal Maung Aye en generaal Thura Shwe Mann. “Maung Aye is de leider van de hardliners die zich verzetten tegen elke verandering, terwijl Thura Shwe geïnteresseerd is in initiatieven om het internationale isolement van Myanmar te doorbreken”, zegt een anonieme politieke analist in Rangoon die het militaire wereldje goed kent.
“De hardliners zijn weer in de gratie bij Than Shwe, terwijl het meer pragmatische kamp invloed heeft verloren”, zegt Win Min, een onafhankelijke Birmaanse analist die in de Thaise grensstad Chiang Mai woont, “De generaals hebben geen haast met hervormingen nu Rusland en China, de voornaamste bondgenoten van de junta, een door de VS ingediende resolutie in de VN-Veiligheidsraad hebben geblokkeerd”.
Maung Aye heeft de dagelijkse leiding van de junta in handen. Van de meer pragmatische Thura Shwe moet voortaan niet teveel initiatief worden verwacht, zeggen diplomaten.

Huisarrest

“In de huidige onzekere situatie heeft iedereen meer te verliezen dan te winnen” ,zegt een anonieme Westerse diplomaat in Rangoon, “Dat geldt in het bijzonder voor Thura Shwe. Wanneer die zich teveel in de kijker werkt, wacht hem hetzelfde lot als de voormalige premier, generaal Khin Nyunt”. Khin Nyunt werd in oktober 2004 gearresteerd en staat momenteel onder huisarrest na een veroordeling tot meer dan vijftig jaar gevangenisstraf.
De aanslepende hervormingen in de richting van een burgerbestuur en een nieuwe grondwet zorgen voor heel wat frustratie bij de Birmaanse bevolking. “De Birmanen hebben het nog nooit zo slecht gehad”, zegt een anonieme econoom, “Vooral dorpsbewoners hebben het steeds moeilijker om hun gezin eten te geven. Overal worden rijst en peulvruchten gehamsterd met het oog op een onzekere toekomst. Er is niet veel nodig om de vonk in het kruitvat te doen slaan”.
Een symptoom van de ontevredenheid is de recente protestactie van een dertigtal mensen in Rangoon – een ongewoon zicht sinds de massale betogingen voor meer democratie in 1998. De actievoerders droegen plakkaten met “Weg met de prijsstijgingen”, en “Wij zijn het volk”. “We vertegenwoordigen 52 miljoen mensen”, zei een betoger aan een buitenlandse journalist die vroeg wie er achter de protesten zat.