Oude krokodillen weigeren te vertrekken - Analyse

Zal partijleider Jiang Zemin in november een stap opzij zetten? Het is
China-experts niet ontgaan de Chinese kranten er de jongste weken alles aan
doen om Jiang de hemel in te prijzen. Ze zetten het belang van de president
voor de stabiliteit van het land met dikke koppen in de verf.
Verschillende waarnemers zien het als een teken aan de wand dat de politieke
transitie op ijs wordt gezet en dat Jiang nog vijf jaar aan de macht blijft.
Dat zou de doodssteek betekenen voor de voorzichtige hervormingspogingen. De
voorpagina’s van alle kranten, van de ‘People’s Daily’, het vlaggeschip van
de partij , tot de ‘Beijing Youth Daily’, drukken de laatste weken
toespraken van de president af waarin Jiang het belang van zijn politieke
erfenis benadrukt.

De berichtgeving staat haaks op een overgangsproces dat al enkele maanden
wordt aangekondigd. De 76-jarige Jiang zou aftreden als algemeen secretaris
van de partij en vervangen worden door vice-president Hu Jintao (59) als
hoofd van de Communistische Partij en hoofd van het leger. Andere
partijleiders, waaronder de nummers twee en drie in het Politbureau, Li Peng
en Zhu Rongji, zouden hun post overdragen aan jongere topfiguren, die in de
pers de Vierde Generatie werd gedoopt.

De laatste weken zijn de verwijzingen naar het leiderschap van de Vierde
Generatie echter zoek in de media. Bovendien hebben de editorialen het
voortdurend over de noodzaak van politieke stabiliteit. Een ander signaal:
de Communistische Partij werkt zich de jongste weken uit de naad om het
nieuws over gevoelige zaken te censureren. De media hebben het bevel
gekregen geen verontrustend of slecht nieuws te brengen om het politieke en
sociale klimaat rustig te houden voor het 16de partijcongres in november.
Nochtans was er de afgelopen weken stof genoeg voor commotie: de
werkloosheid en de protesten van ontslagen werknemers swingen de pan uit.
Daarnaast verdween China’s meest prominente aids-activist eind augustus van
de aardbol.

Vorige week kwam een gevoelig intern rapport over de politieke machtswissel
in handen van twee Amerikaanse academici. Volgens het rapport is de strijd
om de macht beslecht en haalt Hu Jintao het als toekomstige
secretaris-generaal van de CP en voorzitter van de Centrale Militaire
Commissie. Volgens een anonieme en hooggeplaatste bron in het rapport zouden
Jiangs aartsvijand Li Ruihuan en Wen Jiabao ook de ambitie hebben om het
hoogste ambt te bekleden.

De Chinese kranten repten er natuurlijk met geen woord over, maar
nieuwsgierige Chinezen konden wel op het internet terecht. Het verklaart
waarom de autoriteiten de zoekmotoren Google en Altavista blokkeerden.

Het dubbele media-offensief (censuur en propaganda) lijkt gericht op een
verhoging van de kansen op een status quo. Sommige Chinese academici in
China twijfelen er trouwens niet aan dat alles bij het oude blijft. Ook
veel diplomaten in Peking lijken ervan overtuigd dat de aangekondigde
machtswissel weinig om het lijf zal hebben. De enige die zal opstappen is
hervormer Zhu Rongji, zegt één Chinese academicus. Al de anderen, zelfs de
onpopulaire Li Peng, zullen nog minstens vijf jaar aanblijven.

Kang Xiaogang, een onderzoeker aan het Centrum voor Chinese Studies aan de
Chinese Academie voor Wetenschappen is dezelfde mening toegedaan.
Stabiliteit zal de topprioriteit zijn van het partijcongres, zegt hij.
Als Jiang zich terugtrekt en al zijn macht overdraagt aan Hu Jintao, krijgt
die de bureaucraten tegen zich.