Over naar de orde van de dag: no business, as usual

De bedrijven en de scholen zijn open. Straatverkopers brengen hun schaarse waren aan de man: aubergines, tomaten, gebruikte spijkerbroeken en schoenen, tandpasta en tomatenpuree uit de Verenigde Staten. De tientallen koelkasten, autowrakken en vuilnis die de ‘autoweg’ blokkeerden, een weg die in veel opzichten meer lijkt op een rivierbedding dan een snelweg, zijn verdwenen. Bussen en vrachtauto’s rijden noordwaarts of zuidwaarts, slingerend om taxiscooters, studenten en reizigers te ontwijken op de smalle weg. De bendes zwaar bewapende opstandelingen die de stad na 5 februari overnamen, hebben hun wapens neergelegd.

Slechts de geplunderde gevangenisgebouwen en politiebureaus herinneren nog aan de drie gewelddadige weken die leidden tot het door de Verenigde Staten en Frankrijk geregisseerde vertrek van president Jean-Bertrand Aristide op 29 februari. De gebouwen zijn ontdaan van bureaus, bedden, kozijnen en zelfs cementblokken door legers armen, die leven in een stad waar grote, houten, vervallen koloniale huizen herinneren aan andere tijden.

Zondag bracht premier Gerard Latortue, die in deze stoffige en in verval geraakte stad geboren werd, een bezoek aan Gonaives. Met een helikopter ingevlogen en tijdens zijn rit door de stad geëscorteerd door Franse en Amerikaanse militairen, arriveerde Latortue op het grote plein in de stad. Geflankeerd door veroordeelde criminelen, rebellen – nu in pak - en nieuwe kabinetsleden, beloofde hij in toespraak aan de duizenden juichende stadbewoners nieuwe huizen en een verharde autoweg.

Voor Marie Josue, die een paar straten verderop gehurkt zit bij een houtvuur, gaat het leven echter gewoon door. “Ik moest vijf kinderen voeden voordat Aristide vertrok, en dat moet ik nu nu nog,” zegt de 41-jarige moeder terwijl ze in royaal vet een minimale hoeveelheid varkensvlees bakt. Ze woont in een krot met 2 kamers bij de zoutmijnen, tussen de zee en de sloppenwijk Raboteau. De thuisbasis van de ‘Kannibalenbende’, wiens leden zich nu in pak en met stropdas vertonen. Ze gingen op in het rebellenleger dat tijdens de opstand de helft van de politiebureaus in het land bezette.

Bij Marie Josue zien de lemen straten, huizen, muren en vloeren er allemaal hetzelfde uit. Haar ooit kleurige jurk is een Amerikaans afdankertje. Met haar ene hand roert ze in de pan, met haar ander hand jaagt ze de vliegen weg van het gezicht van haar jongste, de tweejarige Dieudonne. Haar naam betekent ‘gift van God’. Geen van haar kinderen gaat naar school.

“Aristide was een oplichter, een drugsdealer. Hij deed wat mooie beloften en daarna leefde hij zijn mooie leventje met zijn mooie vrouw en mooie kinderen,” zegt Josue. “Nu is hij weg en hebben we er weer zo een,” zegt ze, met haar duim gebarend in de richting naar het plein waar Latortue en de zijnen verzameld stonden. Haar enige hoop is dat ze wat er wat meer gourdes (gourde is de Haitiaanse munt) de sloppenwijk binnenkomen, zodat ze de gerechten die ze maakt vaker kan verkopen aan buurtgenoten.

Eric Thiesfeld (52), mede-eigenaar van restaurant Thiesfeld, constateert dat alles weer is zoals vroeger. “Al zijn de prijzen wel erg hoog.” Thiesfeld, wiens familie al generaties lang in Gonaives woont, zit in verschillende comités die ontstonden na het vertrek van Aristide. Advocaten, rechters, docenten, en ex-bendeleden hebben zich georganiseerd in groepjes, in de hoop de stad weer op de rails te krijgen. “Misschien kunnen we bereiken dat politici en politie in de toekomst beter gecontroleerd worden. Dat zal niet vanzelf gaan, want Haïtianen houden niet zo van discipline.” Zijn 89-jarige moeder, die vlakbij zittend in een stoel de conversatie volgt, knikt instemmend.

Latortue heeft binnen acht maanden verkiezingen beloofd. In een land dat de drie jaar voor de val van Aristide in een politieke impasse zat, is het nieuwe kabinet al veroordeeld als niet-representatief. De voormalige president is al weken ‘op bezoek’ in buurland Jamaica, van waaruit hij blijft claimen dat hij grondwettelijk gezien de macht nog heeft in Haïti.