Pakistan loopt uit de pas in oorlog tegen de terreur

De Pakistaanse president Pervez Musharraf blaast wam en koud. Vorig jaar besloot hij een einde te maken aan de aanwezigheid van buitenlandse jongeren in de islamitische scholen in zijn land nadat Britse onderzoekers een verband hadden gelegd tussen Pakistaanse madrasa’s en de bomaanslagen van 7 juli vorig jaar in Londen. Drie van de vier daders waren van Pakistaanse afkomst.

Op 31 december moesten alle buitenlandse studenten weg zijn uit de islamitische scholen in Pakistan. Eind vorige week meldde minister van Binnenlandse Zaken Aftab Ahmed Khan Sherpao dat nog maar 60 procent van de naar schatting 1.500 buitenlandse studenten in Pakistan naar huis is teruggekeerd. Van de overblijvende jongeren studeert het merendeel in de Noordwestelijke Grensprovincie. Maar de Pakistaanse regering maakt geen aanstalten om de provincie tot de orde te roepen.

In de bergachtige provincie aan de grens met Afghanistan heeft de fundamentalistische Muttahida Majils-e-Amal (MMA) het voor het zeggen. De MMA is fel gekant tegen de Pakistaanse rol in de oorlog tegen het terrorisme die de VS in Afghanistan voeren. De partij kwam aan de macht in de Noordwestelijke Grensprovincie met de belofte de islamitische wet in te voeren en alle Amerikaanse troepen uit de regio weg te krijgen.

De MMA maakt ook deel uit van de regering in de naburige provincie Balochistan. De VS denken dat belangrijke leden van Al-Qaeda een onderkomen hebben gevonden in de Noordwestelijke Grensprovincie en Balochistan. De Amerikanen willen dat de Pakistaanse regering meer onderneemt om Al-Qaeda in de twee provincies in het nauw te dringen.

Maar de twijfelachtige koranscholen lijken voorlopig buiten schot te blijven. Buitenlandse jongeren laten studeren is een prestigezaak voor Pakistan, argumenteert Amanullah Haqqani, minister van religieuze aangelegenheden in de Noordwestelijke Grensprovincie.

Pakistan telt ongeveer 12.000 madrasa’s waar jongeren uit arme of streng gelovige gezinnen kunnen school lopen. Dat enorme aantal is ironisch genoeg een gevolg van de Amerikaanse politiek in de jaren 80 om alles en iedereen in de regio te steunen die het zou kunnen opnemen tegen de Sovjettroepen die toen Afghanistan bezet hielden. De scholen leverden moedjahedien, islamitische strijders die het in Afghanistan opnamen tegen de goddeloze Russen. Ook de Arabische landen pompten veel geld in het netwerk van religieuze scholen.

Uiteindelijk produceerden de Pakistaanse madrasa’s ook de Taliban, de streng islamitische strijders die na het vertrek van de Sovjet-Unie het grootste deel van Afghanistan onder controle kregen en pas na de Amerikaanse invasie van 2001 het veld moesten ruimen.

De weigering van de Noordwestelijke Grensprovincie om alle buitenlanders weg te sturen van de religieuze scholen, plaatst president Musharraf voor een dilemma, zegt Rahat Saeed, politiek analist en hoofdredacteur van het magazine Irtaqa. Musharraf moet opletten dat hij de steun van de VS niet verliest, zeker niet nu aartsvijand India steeds nauwere betrekkingen aanknoopt met Washington. Maar hij mag ook in Pakistan zelf niet te veel vijanden maken - de president moet herverkozen worden als hij wil overleven.

Voor Musharraf is de verkiezingsstrijd al begonnen; zijn ambtstermijn loopt in 2007 af, zegt Saeed. Hij rijdt op een tijger en moet de teugels in handen houden om ervoor te zorgen dat hem niet overkomt wat hij zijn voorgangers heeft aangedaan. Het leger maakte zes jaar geleden een einde aan de regering van Nawaz Sharif en installeerde Musharraf als sterke man. Sindsdien zorgt Musharraf ervoor dat Sharif en diens voorganger en belangrijkste rivaal Benazir Bhutto geen rol meer kunnen spelen in de Pakistaanse politiek.

De Pakistaanse grondwet bestraft een staatsgreep tegen een democratisch verkozen regering met de doodstraf. Musharraf kan het zich niet veroorloven ooit berecht te worden. Hij moet de verkiezingen in 2007 winnen, legt Saeed uit. Dat verklaart waarschijnlijk waarom de Pakistaanse regering geen confrontatie zoekt met de Noordwestelijke Grensprovincie rond een dermate gevoelig thema.

Musharraf mag echter ook de VS niet tegen zich in het harnas jagen. De Amerikanen zien van Pakistan veel door de vingers omwille van het kernarsenaal van het Pakistaanse leger, het gewicht van het land in de islamitische wereld, de strategische ligging in het grensgebied van de Golfregio, Zuid-Azië en Centraal-Azië.

Maar de weigering van de Noordwestelijke Grensprovincie om de buitenlandse studenten aan de madrasa’s naar huis te sturen, kan een teken zijn dat de Pakistaanse regering haar greep op het land begint te verliezen. Ook de situatie in Balochistan is in dat verband zorgwekkend. Het Pakistaanse leger moest er de voorbije weken gevechtshelikopters inzetten om een uit de hand lopende opstand onder controle te krijgen.

Balochistan en de Noordwestelijke Grensprovincie vormen een belangrijk slagveld in de strijd tegen het terrorisme, oordeelt Saeed. Als het centrale gezag in de twee provincies nog verder afbrokkelt, kan het nodig worden een beroep te doen op buitenlandse troepen. Dat kan onvoorspelbare gevolgen hebben. (PD)