Persvrijheid in Centraal-Azië verder beknot

Centraal-Azië is met zijn dictaturen altijd al een moeilijke regio geweest voor journalisten. Onafhankelijke mediabedrijven lopen constant het risico op intimidatie en vervolging en sporadische liquidaties van journalisten halen de westerse media al lang niet meer.
Eind vorige maand nog werd een Kirgizische journalist brutaal om het leven gebracht in Kazachstan. Hij werd aan handen en voeten gebonden uit het raam van een appartement gegooid. Volgens de Kazachse autoriteiten zou de Kirgizische geheime dienst betrokken zijn bij de moord.
Maar blijkbaar hebben de Centraal-Aziatische regimes hun blikken nu gericht op fotografen. De Oezbeekse Oemida Achmedova werd vandaag schuldig bevonden aan laster en in buurland Kirgizië werd een tentoonstelling van de Russisch-Amerikaanse fotograaf Sergei Melnikoff abrupt stopgezet.

Amnestie

Achmedova werd beschuldigd omdat de Oezbeekse staat vond dat haar foto’s een verkeerd beeld gaven van het land. Nochtans lijken ze op het eerste zicht vooral onschuldige plaatjes weer te geven. Het gaat om foto’s van het Oezbeekse platteland waarin kinderen een grote rol spelen.
The New York Times kon de aanklacht inkijken en daarin stond te lezen: ‘Alle mensen lijken verdrietig en angstig en zijn geportretteerd tegen een overdadig treurige achtergrond. Dit beeld toont niet het wondermooie landschap van ons thuisland en de opmerkelijke plaatsen in onze steden.’
Na een rechtzaak van een week werd Achmedova schuldig bevonden, maar ze kreeg amnestie naar aanleiding van de achttiende verjaardag van de Oezbeekse onafhankelijkheid. Volgens The New York Times was de fotografe aangeslagen door de uitspraak, ondanks het feit dat ze niet werd opgesloten. Achmedova is van plan om beroep aan te tekenen tegen het vonnis.

‘Het Land van de Kirgiezen’

Vorige week was ook in buurland Kirgizië veel te doen omtrent een fototentoonstelling. De expo “Het Land van de Kirgiezen” van fotograaf Sergei Melnikoff werd gesloten omdat hij een anti-Russisch discours aanhangt. De officiële reden was evenwel dat het niveau van de foto’s niet goed genoeg was. Opmerkelijk genoeg was de tentoonstelling een initiatief van een voormalig presidentieel adviseur en werd een foto aangekocht als verjaardagscadeau voor president Koermanbek Bakiev.
Tijdens een parlementaire vergadering nam de regerende Ak Zjol-partij de eerste stappen tot het verbieden van de tentoonstelling. De vertegenwoordigers wierpen op dat die nefast kon zijn voor de belangrijke relaties met grote buur Rusland. Volgens Eurasianet.org ontsloeg Bakiev bijna onmiddellijk na de vergadering de minister van Cultuur, Soeltan Raev.
In een interview met Radio Free Europe/Radio Liberty (RFE/RL) kon Melnikoff niet begrijpen dat zijn kritiek op Rusland de oorzaak is van de stopzetting. ‘Mijn standpunt is iets tussen de Russische overheid en mezelf. Ik heb nooit kritische opmerkingen gegeven wanneer ik in Kirgizië was, ik weet wat ik kan zeggen en doen wanneer ik in het buitenland ben.’

Tadzjikistan

In een ander buurland, Tadzjikistan, neemt de druk op journalisten in aanloop naar de verkiezingen van 28 februari toe. Nochtans leidt het geen twijfel dat president Emomali Rachmon herverkozen zal worden. Volgens een verklaring van Reporters Zonder Grenzen is er een duidelijke jacht bezig op onafhankelijke nieuwsmedia met als doel het bekomen van (zelf)censuur ten op zichte van staatsactiviteiten.
Tadzjikistan telt geen dagbladen en de weinige weekbladen leven onder constante dreiging van vervolging. Onlangs zijn er rechtzaken begonnen tegen drie onafhankelijke weekbladen die geschreven hadden over de corruptie bij Justitie. Er wordt 1,2 miljoen dollar aan schadevergoeding geëist en tijdens het proces zijn de publicatievergunningen van de bladen opgeschort.
Bovendien moeten journalisten sinds eind vorig jaar ongeveer tien dollarcent betalen bij het opvragen van officiële documenten. Het bedrag moet de kosten van de overheid dekken. Nochtans staat er in de grondwet dat alle informatie vrij moet zijn en dat censuur vanwege de overheid en vervolging omwille van kritiek verboden zijn.